Дица борцунаро берцинлъи
Цо гьел рукIкIун
Цо-до континенталда
гIодов кколев дун.
,
гьайбатаб.
Нагагь дур ц, цин бахъани,
Инсул тIалъи, мун даим
Цо лъарал рагIалда
,
Парижги Гъунибги кинаб
куц,
— Дие ирсалъе кьураб
унаго
,
кIудияб,
Гьел цо кIичIардулел
ДандчIван кенчIолел берал.
Кьуруги батIалъун цеве
, Гьиндустанги мунги кинаб
куц,
Гьудулалъулги дургиунев, бида вецIцIун дун;
,
гьамаро;
Гьел цо кьуркьудулел Каранда гьалдолеб ракI,Кьурда квер чIван сайтов: Амма гьанжелъагIан дида чундул.бугоНоль макьилъ вихьана, кьалда лъукъ-лъукъун,Информация получена с КIудиял, гьитIинал улкаби руIкIа,Кьижун гьечIо гьел — Дун бугеб карта цо цIараб гIужда.Цада.кIутIулеб жергьен.Яхъая цо кьурдизе,Щиб картаялда бугеб?Кивего ккечIо дун Преемника Гамзата из Рекъон ккезегIан цин
Гьезда лъала, бичIчIула,ХIасраталъул улка, мун
Я хекко ватула, я кватIун ккола,—Расула-
бакъан
ХIаразда бугеб гьава,Картаялда — хIанчIил тIинчI,
Кибе бортараб мун, дир гIолохъанлъи!Аварским словом земляка
Ялъуни хIасратаб кочIое
Чанахъан — дун гуккизе.— Дун гьавураб Дагъистан,
ана цIва. —Аварцы вспоминали иногда
ханжар.
Сверухъ женжелев вугев
ЦIадастаналъул лъимал.
ХъахIилаб зодихъан бортун
могильной близ аула
Квер къотIунгутIизе бахъулеб
Гьабун руго, сихIирал,
Гьединалщинал руго
бан бугин…
Чтоб у плиты
Гьединан букIуна дагьа-дагьаб ккун,
Гьел, чIагоял чIвараб ххвел
ГIищкъуялъе ригь гьеч! о.
Борхатаб магIарде гIазу
по-аварски пел, как мог.
Цин Дагъан, цингиги Дагъистанилан.
Регун руго гIумруялъ.
— ГIищкъу буго,
Мун кватIун кканилан, хъахIлъулев вугинО ней я
Щурула, абула, угьула дур цIар, —Цоцаде рачIги рехун,
— Дур гIумру?ясалъ:
Страну Советов,Дица цо батIаго, бутIа-бутIа ккун,
цер,— Рокьул улка цIунизе.
Къварилъарав дида абула А более всего
лъимаца гIадин,Рас чIегIераб кIиго
— Байрахъалда цебе гьа?
тIаде,В ней каждый, даже малый, уголок,
Жеги мацI лъалареб
ХIоразул тIаралъуда
— Рокьи ккарал цолъеян.
Цогидав харула къадахъа планету,
Лъалезда бичIчIулареб!Кьеларо гьелъухъги гьел.
— Байрахъалда хъвараб щиб?шляпа.
Я жизнь люблю, люблю я всю БихьичIезда лъаларей,
Эрменияз Севан кье,
буго.
Дицаги рехана дирго
поет?Огь, бухIараб гьаб хIасрат,—
хIор,Нур къотIун гьабун
тIаргъал,
Кто по-аварски пишет и Дунги вуго рикIкIада,
ЦIакъ къваридаб кIиго — Нусабго кьер
Гордухъе гIолилаз рехула из последних,
Сапаралъ ана гуми.Дур надал байданалда
— Гьелъул кьер?гьадабго гордухъ.
Ужели я писатель КъолъикIилан сардида
Кьунсрул— Панаяб рокьиялъул.
Ясалъул кечI буго Ужели прочитает перевод?
РикIкIалъулел къваридго,ракI.
щиб?гьадабго росдахъ,
Махмуда, мой наследникХъахIал накIкIал рихьула
буго цIакъ кьварараб — Дур борхараб байрахъ
МоцI балагьун буго И чтобы понять
бугеб?Гьелъул каранлъ кьабгIелеб
— Даимаб рокьи буго.
Ралъадал, шагьарал… щвана ГIахьвахъе.
велик.Пашманго щиб хъван
би
— Дур хазина, бечелъи?Гьоркьор сонал ана: сапарал, рагъал,
Но, мне родной, он для меня
ГIенеккарал гьурмаздабуго цIакъ машгьураб
— Холареб рокьи буго.
бакъ баккизегIан…
с трибуны ассамблеи,
Пири пирхулеб мехалъ,
Гьелъул ччорбалъ беролеб
— Дуе щвараб шапакъат?ХантIан къана гордал
Пусть не звучит Дунял гъугъалеб мехалъ,
Дагъистаналъ лъиего
— Кидаго рокьул, рокьул.Гьев жанив лъугьингун, хал гьабе, ясалъ
язык,Жакъа ракь багъарулеб?
Амма бетIер даличIо — Дур хIайранал пикраби?
къадахъа тIаде.Пусть говорят, что беден мой
лъарабватIан гьаб,
— Гьадабго ракьул, рокьул.
Кьинч гIадин харана всегда душой болею,
Сон кисан гьезда Гуро, гIамал кIудияб гIадамазул
— Дуе рокьулел харбал?ТалихIав гIолихъан, михъалги кьурун,
Я за него
ХIинкъун ахIдарал сардилъ?чанги угьдула.
— Цо рокьул, рокьул, рокьул.
батичIо. —
сегодня умереть.
Щай чундулгин хIайванал
Аваразул васазухъ ясал
— Дуе рокьулел кучIдул?ЦохIо бетIералъе тIагъур
То я готов
Лъаларезда бицун щай?
океан зигардула— Рокьул асирлъун вуго.
Дида рекIелъ буго, нижер васазулмой язык исчезнет,
Стихи на день матери на аварском языке
Лъалезда бичIчIулареб,МугIрул тIокIкIарал иццахъ
— Мун асирлъун вукIанищ?
Гьеб дурго тIагъургун, гьеб дурго ракIгун.И если завтра
Гьаказул къир-къири щиб, —тIокI буго нилъер
ракI.
вакке гьаниван
нем не петь,
Пашмакъазул къуцIи щиб,
Дунялалда гIагарлъи гIунги
Каранлъ жаниб гьинал
Хадуб михъ баккигун Другой язык, но мне на
Щибжо угьдилеб бугеб?
дагъистаниял ругелГьез кидаго лъукъана
Вас, мун гьитIин вугин, цIакъ хекко кканин,
болезней
Бадиб магIил гаразулъЙохъ, цо миллион гуро
— Гьересигун мацI.
абуна:
Кого-то исцеляет от Щибжо кенчIолеб бугеб,
Аваданаб Дагъистан.
— Цоги?Къварилъарав дида ясалъ
Не врач, не знахарь, а родной язык.Бадиб цIадул гаразулъ
МагIарулазул улка,Къеч— Ццин буго. ТIадегIанаб, гIагараб, Щибжо кIутIбуз шурулеб, Я оживал, и наступил тот родимой речи, И, смутно слыша звук Дур сухъмахъалъан ун, дунялги сверун, Нагагь гьеб къотIани, дун къаникь вуго. гIагараб сарин, — Я умирал, а люди речь Дирги шапка тIагъур гьабуна. — Дур миллат, мацI, цIар, улка? байбихьи, Дица дур каранда и говорили жанир. — ЦIада росулъа. цебехун ккараб, КIочон тана чанги — Расул ХIамзатов. — Мун щив? Муса МухIамадовасемикьабилеб ихЦIадастаналдаса гIадатав чи И стонут лани вуго. Нужерги нужерго буго Нилъер къоял, нилъер къоял,Зобалъул цIвабзазде, харил тIегьалде, не явится ко Дуца къеда бараб Кин гьабсагIаталда мун ЦIадастаналдаса чи рагьдухъе щвана.Я умираю, но никто про самому. Воржуна гьороде керенги дие кIиябго кваркьи.Дида мун кIоченчIо, дун кIочон танищ? рикIкIадисеб их,нужный никому, гьорлъ цо цIумлъун Дун хадув лъугьарай, кодой щвечIей яс, Авар мацIхиял ккарай, тIаргъал реххизе,абилеб. Вай, руччаби, гьай, руччаби,ГIумру ЦIадастаналда. Гьав нилъер Хамзатил хlисаб гьабун, гъорлъ цо цIумур Дун дур цIурмазда Нуж дий хисарданин Ургъел, рохел хисана. Гьаб дуниял сверулебхвелевали, КъватIиве ккараб мехалъ,Огь, руччаби, агь руччаби, гьечIо,буго. Ва амма батlаго Сонал анагIан гIадан Рокьи гьечIел чагIазеГьедин букIин лъикI РитIучI щай къварилъулеб.Нужеда ццинги бахъун, Дир гIищкъул улкаялда. Бокьула, Мухlамад, дие гьаб дунял, ТIамхал щайзе ракъвалел;ургъел ГьечIо къо рокьи Цо-цо мехалъ урхъулаГьел, нилъер магlарул мацlалъ Керен бухIулеб буго. Бидулъ къаламги ччун Махlмудил пасихlлъи, гьасул хlасралъи, ГьитIинай ШагьридеМехтизе бокьун буго Бищун ахирияв поэтиш Перевод гьечIониги;Цо гъалал гьурщулел ХIанчIазул кочIол магIна, Солдатасул шинель бахъуге, дир кечI.Дуниялги гIумруги — рукъоре щвейгун, ЧIурканлъи гьел лугбазул!ХIалихьатал гьезда бихье ГIолихъанлъи гьекъана.Нух битlагийилан абуна унеб мехалдаабе. Гьенире ракетал роржаян Унго-унго, руччаби! Абе, ма босеян, гьерсихъабазда,Гьимулаго кепалда. кечl ахlулаго,Гьеб абун, ракI кIетIелеб?! Дур цIар. лъалхъе, рагIулищГьереси бицинаро. Къо гьeчIоДица гьелги гуккана,куцалъ. Гьеб рекъараб буго Цинги Хиросималъулмалъизе ккела. ТIолго цIурмаз ахIула. Амма гьал кьурабалъ гьарулев гуро. Авар мацlалъе бакl Нуж сабаблъун вагъана. Гьекъана гIодулаго, Ва пачалихъазул Ассамблеялда Унго-унго руччаби! Гьорол къояз рохьаздаОгь, руччаби, агь руччаби, Гумузул гьаракь гIадин; Улкабазул гаванахъ Гьеб гIоралъ нужер ХъахIилал карачелалъ Гьабулеб хъуй кинигин;Нуж лъаралго лъаралъа Лъарал рагIалда ана. |
ПатIиматБорхун иналде цебе, жаниб ракl кьвагьун. беразда. Гьез чIух лъуна рагъда хутIана, Гьелъул гьаркьидалъул ракьалда БицунгеХIалхьи босулеб рокъов ХъахIаб къункъра лъугьун бачIуна духъе, Кинабго черхалда лъикlлъана Цингиги гьеб рагIула, Дун вачIине гьаниб Жеги би тIинкIичIелъ Гьекъана хъвалеб гIазубадиса къватlиб, ЛезгинкаБокьухъе къалъе бакъан,Гьезул тIелалда гъоркь гьудулзабазул. Къукъа буго чIварал Щурщулел ругел гIадин.къункърабазул тIел, нухалда. МугIрул тIохазде вахун, ахIичIо. Ракьалда панаял кучIдул гIадии, рокьнялъ цIурал Нилъее салам кьун Мун кодой ккун КъункърабирагIула, Гьел иххаз хаселаз Жеги мун гьерсаца ГIитIинго, кинидаго.къулизе дун ккола гIодизе,Цо бергьараб гIищкъуялъ, Огь, руччаби!Гьедин холев вуго, хадур гlодизеГьанже мун гIатIилъана, Гlицlго ахалъуда чундул ТIоцебе дий чваххараб • ВатIаналде Дица дуе тIагъур лъил ракь гьабали, Мун щайзе гIодулей, мун щай гIодулей,• Огь, руччаби! буго, Гьаниб мегIерги гьечIо, Цадахъ гьаб гIумруялъ, гьаб гIаламалда,Чваххун унеб лъар Гьезул кечI чваххулаан,• Цо-цо мехалъ урхъула гlодов кколев дун. Лъалеб батичIониги.Космосалдейищ мун къачIалей • Расул ХIАМЗАТОВ Кьуруги батlалъун цеве Дур кунчIиялъ цIунана Кьурда квер чlван ЦIорочIо, квачачIо дун. Чода тIад лъун Цада. Йокьарай яс чан Аварским словом земляка Аварцы вспоминали иногда абилеб. ХIасратаб магIарул мацIалъ Чтоб у плиты стаей Настанет день, и с журавлиной Но пусть меня погибну где угодно, гъорлъе цIалел Щиб лъалеб, хабада цересан унел квералъул зарукь дир рокьул улка.Дир каранда лъураб Нилъер цIаралГIуцIун буго дица Лъаларо кивехун дун Мне дорог край людьми они брели.Дихъе квер бегьуге, дунго вилълъина. кIутIби,КечI ахIеян абе, хъат чIваян абе! ГIорул карачелаз, киналго хIанчIазКучIдулъ гьеб ахIана, жеги ахIила. В ней каждый, даже малый, уголок, Дун цIидасан гьанжеСвери гIатIид гьабе Дица кIвараб куцалъ нилъер улка!Я жизнь люблю, люблю я всю Мы замолкаем, глядя в небеса?Гьеб гьаракь дир Гьаб тирулеб бугеб гьечIо. Не потому ль гьаракь гьабуни, Гьел, нилъер магIарул мацIалъ Махмуда, мой наследник ЦIадастантех дальних велик. Но, мне родной, он для меня кколев? Хабар гьабиларин гьаб хабалъ лъезегIан,Дун магIарулазе, гьедин батани, Доба-гьаниб тункун ругънал гаргадилел? хьвагIула. Дур цIарСаламалъе рокьул куркьби рукъоре щвейгун, самолетаца сегодня умереть. Гьанже дун гIун Гьезда тIад роржунел Угьдулел руго гьел, огь, дуниялан. Цояз гъорлъе цIана тарал нем не петь, нилъер. бакънал, —Киниги гьулакги кIикIана кечI ахIулаго,Кого-то исцеляет от Не врач, не знахарь, а родной язык. киниги. хIанчIи, —Черхалда борчараб рачел |
ВатIаналдеГьелъин нилъ пашманго, бутIрулги рорхун, родимой речи, малъизе ккела. руго, О выходках какого-то Али. А. С. Пушкин. Гьел иххаз хаселаз ратилин.Рокьиялъе киналгоДунялалда сарин цо Авар мацIалъе бакI в долине Дагестаназобазда киналго цIарал,Чашкаялъуб тIураб хIабургъараб ГьитIинаб рукIнисан кIалъалев На мне родном Къункърабищвана гIумруялъ, Цоги хабар кинаб? — Лъимер тIад гьечIеб, ШагIирзаби уна, шигIру хутIула. Камилаб гьаракьалъ нилъер ШагIирилан абун абуна щурулеб мехалъ, Гьезул кечI чваххулаан, Ни матери, ни друга нет, ни милой,Цересал умумузухъ, во цвете лет, дида цIар. дир лъималахъа?И чтобы плакать Мун дандчIваралдаса гьал Чу кьололеб мехалъ, дий кьурал руго.Нилъер гьитIинал тIанчIи, жаниб ракI кьвагьун.Лишь в вышине батIи-батIиял:Дида цадахъ ахIдана: РекIел дандерижиял Цо-цо мехалъ урхъулаэто Мун кIалъазегIан дун самому. Пред тем, как стать землею |
СТИХИ С ПЕРЕВОДОМКинабго черхалда лъикIлъана земле родимой груди лежал недвижим |
ГIатIидаб Каспиялда гуми
Дагъистан
хадуб букIараб,
микьабилеб их
Дида мун кIоченчIо, дун кIочон танищ?
къасд ккарай,
Дун хадув лъугьарай, кодой щвечIей яс,
ГIищкъу ккезе гьабулел,
Ургъел, рохел хисана.
Нуж цоцада релълъарал,
Унго-унго, руччаби!
куц!
куц,
Добе гьимулеб гьумер,
Унго-унго, руччаби!
Дица гьелги гуккана,
Гьанже рукъулел зарал.
ЛъикIал гьудулзабигун
ЦIадай кIанцIана пулан.
Унго-унго руччаби!
Стихи Расула Гамзатова
ГIурулъе кIанцIана дун.
Киналго нуж, вацал, дица ахIила.
хъахIилаб зодихъ
цо бакI бихьула
Боржун унеб буго
Нилъее салам кьун
зобазда
Накъиял риччанте гьанже
Хъат, хъат, гьарс, гьарс!
ГIатIидал рорхатал гьал
Космосалдейищ мун къачIалей
Хъат, хъат, гьарс, гьарс!
Цояб хIетI малъалда, цояб агъалда,
буго ракI.
Гьанже балагьилин
гьаб гIаламалъул!Гьаб тирулеб бугеб
къулани,
Дирги ракI гьедула
Угьдулел руго гьел, огь, дуниялан.
Рохьазда чундузул чапулел рокьи гьечIони.
Дунялалда сарин цо
кини.
Цогиял рагIаби — гьадингоял жал, —ТIолго дуниял даим:
Нилъер гьитIинал тIанчIи,
Дица дунял сверана,Гьоркьоб замана ана,
ПатIимат, ПатIиматин.
ЦIуне бищун хирияб
ГIищкъу, дур хъаравул дун,
—Рокьул улка, дур гIорхъол
— Рокьул куркьбал гIатIидал,
Цо-цо керен цун
Гьудулалъулги дургиХIасраталъул улка, мун
ГIищкъуялъе ригь гьеч! о.
— Рокьи ккарал цолъеян.
— Гьелъул кьер?
— Дур хазина, бечелъи?
— Гьадабго ракьул, рокьул.
— Мун асирлъун вукIанищ?
— Цоги?
— Рокьул судалде ккана.
— ЦIаларав кив, гIелму щиб?
— Дур хъулухъгин хIалтIи
ЦIадастаналдаса гIадатав чи
чи.Гьудулалда данд чIвачIеб.
Гьадинго арал руго.
Цо гIищкъу, гIищкъу, гIищкъу, —
гьечIо
ГIазу бачIеб къо
Дир гIищкъул улкаялда.
гьечIо.
КечI гьабичIеб къо
букъун зар…
Гьез жодорго килщал
куцалъ.
абуни,
рукъе абе,
Мун щайзе гIодулев
КучIдул хъвалев вугин, чIагого вугин.
Дне жаваб кьуна
БухIулеб гьаб тIалъи
бачIуна духъе,
Мун щайзе гIодулей, мун щай гIодулей?
ццин,
Мун кодой ккун
дун ккола гIодизе,
киналго руго.
Мун щайзе гIодулей, мун щай гIодулей,
гIадин.
Законалъ гьукъун буго.
Чода тIад лъун
абилеб.
Цо-цо нухлулаца дир
Лъаларо кивехун дун
кинабго рахъалъ
гьечIо.
Бидулъ къаламги ччун
гаргадилел?Нух битIагийилан абуна
кечI ахIулаго,Гьеб рекъараб буго
гьарулев гуро.гьитIин гьабизе
рагIичIони?
Чияр мацI бицунеб
Щай дие къваригIун
рахъалъ абила:
Аваразул калам, гьелъул камиллъи!
нилъер гIадатаб,
Муса МухIамадовасе
ах, хур, хералъул,Я йокьулей гьечIо, я чIужу гьечIо.
угьдула.РагIуларо цо сас
буго,Лъар чваххулеб буго
унев, бида вецIцIун дун;Я хекко ватула, я кватIун ккола,—
Борхатаб магIарде гIазу Цогидав харула къадахъа
гьадабго гордухъ.Гьоркьор сонал ана: сапарал, рагъал,
Кьинч гIадин харана
Гьеб дурго тIагъургун, гьеб дурго ракIгун.Къварилъарав дида ясалъ
ЦIорол гордазухъан рехун
Дирги шапка тIагъур жанир.
гьелъухъ гIенеккун…
буго хIайранго.Гьелдаса балъго ниж, г! анч! ал г! олилал
нилъан.ГIолохъанго ругиш нилъгоян
БугебгIан заманаялъДун хвей бигьаяб
Дица гьекъон лъугIулеб
Гьал роцIарал зобаца,Гьекъезе бокьун буго,
Гьекъон бахъунеб буто.Дица сонал гьекъана,
Дагъистаналъул ихал,Дица Прагаялъул
Гьекъана велъулаго,Гьезул бакънал гьекъана.
чIван
Гьаб ракьалда чIараб Гьез чIух лъуна
Гьелъ бетизе гьабуна.Гьелъ рухIизе гьаруна.
Аххаде гIорухъе ун.Баккулаго данде ун,
Цо бергьараб гIищкъуялъ,
йик1аЛъималаздасан йохаги
Хирияй, йокьулей эбел
Зодилъ ругел ц1ваби Каранда рокьи бижарай
Лъел бац1алъи рек1елъ
Ах1ула къадруяб гьаб
абулеб г1адин,Рах1ат гьеч1еб рак1алъ, кинабго черхалъ
буго.
Дуй г1умру кьуралъухъ Гъот1ода решт1араб т1инч1аб
кквелел киниги.
къокъаб раг1иКаранда рак1 лъурай, сордо лъик1, эбел.
кьижа, дир мискин.
Дица балъго, эбел, кваранаб квералъ
Къач1ого каваби васас горт1а,
Эбел, дир соназул гьал росо нахъ тана.
Къулулаан т1аде сордо Вач1унаан рукъой, кьижулаан дун,
Дун къват1ахъ кват1игун, кидаго дуцакъосун кканани,
Кий мун йик1аниги Щибаб их бач1ингун
Ц1уне лъималилан к1алъай – рак1алъ г1адамазе гьел
Эбел, дида ккола киналго
Г1адамал цоги руго,Къо кьурайги мун, эбел,
Квер кьурайги мун, эбел,Балъго маг1у лъица
Расанк1аби лъица нужей
Лъица нужер кини
тот факт, что словосочетание «родной язык» во многих языках словарного запаса нового
Авар мацI
ему проводником, поддержкой и опорой. ... Но о самом
мамы и языка, на котором она камич1о,
Эбел, дидасан кумекУстар цеве ч1олилан,
Папуриз ц1алеб мехалъ,Нурлъун цебе т1амула.
Киданиги дида ричlчlизе Махlмудил пасихlлъи, гьасул хlасралъи,
Щиб, цоги мацlалъиш нилъ унеб мехалда
Гьеб мацlалъ панаяб малъизе ккела.
Авар мацlалъе бакl Дун кlудияб пикру
Гlагараб магlарул кечl Щай, дир магlаруллъи, магlарул чагlаз
жаниб ракl кьвагьун.Амма дица дирго
Къана данде цаби, вахъана тlаде.Гьел кlалъалел руго
Гьез бицунеб буго къулизе
Гlицlго ахалъуда чундул
лъил ракь гьабали,
Тlарамагъадисеб къвал балеб гlодов кколев дун.
Кьурда квер чlван
Из-под небес по-птичьи окликая
Настанет день, и с журавлиной И в том
аварская сходна?длинный
Летят своим определенным
печально
тех дальних
эту полегли когда-то,Журавли
ХъахIаб къункъра лъугьун
-къункърабазул тIел,
роржунел руго.
ХъахIал къункърабазде сверун
КъункърабигIадин.
Законалъ гьукъун буго.
Чода тIад лъун кIалтIа букIина.
Дир чу дур Дур хIинчI, гIалам бахун, бачIина духъе.
ватула,Дидаго лъачIого лъикIлъун
Партал чурулей яс, чу гьекъолев вас.Биччанте рогьалилъ макьилъ
рокьи гурони,Дица борцунаро берцинлъи
гьамаро;
бакъанЦин Дагъан, цингиги Дагъистанилан.
Лъалезда бичIчIулареб!КъолъикIилан сардида
ГIенеккарал гьурмаздаСон кисан гьезда
Гьаказул къир-къири щиб, —Бадиб цIадул гаразулъ
Духъе вуссуна дун, дур васалълъ цояв.
дуде гьабураб.чIванани, —
Хонжрол тIагъиялда тIад Дуца къеда бараб
Воржуна гьороде керенги
Дун дур цIумазда Дур цIар зваргъолеб
ШигIру, пикру, балагьи…Сонал анагIан гIадан
ТIалу щайзе угьдулеб;Цебе бичIчIулароан,
Перевод гьечIониги;ГIадамазухъе щвей буго
гьарун,Сардилъ дица щурулеб
ТIолго цIурмаз ахIула.Цо ччугIигIин гIинда
кьабе —Гьорол къояз рохьазда
Гьабулеб хъуй кинигин;Полк чIараб гIорхъодасан
Хаслихълъидул накIкIал щун,Бокьухъе къалъе бакъан,
КиналгIаги гIолилалрагIула,
ГIащикъзабазул улка…Дир бусен, дир гъансито,
лъана,
Цо бакIалда ратичIел,Биччай, нилъер миллат, мацI
Дунялалда тирана.
Ихдалил кочIол гьулак.гъорлъе цIалел
Дун — цIидасан гьанже ццидалав дир кереналда.
ГьакIкIан кIалгун дунял жеги некIсияб рокьи,
вуго.
Цояз гъорлъе цIана Хадув дун вачана
поэт лъугьана. —киналго цIарал.
щвана гIумруялъ,
ШагIирилан абун абуна дида цIар.
кьурал руго,
Хадуб гьаб гIумруялъ кьураб.
Цо-цо дун вачIаравго,Дир хIорал цIунаралъухъ,
Дуца гьал къачIалелъул
СанагIатаб бакI гьечIо.Лъиданиги батичIо.
куц,Цо гьел рукIкIун
Гьел цо кьуркьудулел ХIаразда бугеб гьава,
Цо-цо мехалъ урхъула
Регун руго гIумруялъ.
Кьеларо гьелъухъги гьел.
Кьунсрулбуго цIакъ машгьураб
Гуро, гIамал кIудияб гIадамазул тIокI буго нилъер
МагIарулазул улка,
Аххал тIогьода руго, тIогьал гIаздада руго,
ккараб.
КIочон тана чанги
Ва амма анцIила
йигей, бице?!
АнцIила микьида диде
хиял ккарай,Нуж каканагIан гIемер
Нужеца дир азарго
Дирго макьаби чIвана.
Огь, руччаби, агь руччаби,
Цо бохдул росулел
ГьитIинай Шагьриде
Цо гъалал гьурщулел
ЧIурканлъи гьел лугбазул!Агь, руччаби, огь, руччаби,
Гьалмагъзабаз гуккана,
НекIо росулел кверал,Унго-унго руччаби!
Нужер цIар гьуинлъигун
Огь, руччаби, агь руччаби,Нуж лъаралго лъаралъа
таралКъо щвела борхатаб
Гьезул тIелалда гъоркь
нухалда.
халатал саназДоба борхалъуда хъахIил
бахъулеб буго,Хъат, хъат, гьарс, гьарс!
Цадахъ гьаб гIумруялъ, гьаб гIаламалда,Дур рорхарал кверал, кие йоржуней?
Дуй накаби чIвала, мутIигIав вугин.гьабун гьадин жемилин.
Боржине къачIараб хIинчIлъун Хъат, хъат, гьарс, гьарс!
Свери гIатIид гьабе Кьурабазул лъимал, нахъе-нахъе къай,
Хабаде берцинаб гьумер
хьвагIула.
океан хъвалхьун,бугеб кечI.
Маргьуцин лъикI луро АхIуге, ахIуге, ахIуге дие
Гьороца кIикIулеб пашманаб хабар!
Бераз рорхулел тIелхал,ГIолел руго, ПатIимат,
ПатIимат, ПатIиматин.ПатIимат, ПатIиматин.
Данде къана эбелалъ:Рокьи гьаб дунялалда.
Лъидасан кин цIунилеб;
ГIаламалде щвараб бакъ ГIораз мугIруз бикьула,
бугеб?Цо-до континенталда
Каранда гьалдолеб ракI,
Картаялда — хIанчIил тIинчI,
— ГIищкъу буго,— Байрахъалда хъвараб щиб?
— Панаяб рокьиялъул.
— Холареб рокьи буго.
— Дуе рокьулел харбал?ракI.
— Ццин буго.— Судалде гъоркье кканищ?
— ЦIадастан, рокьи, рокьи.— ЦIада росулъа.
Гьадинго арал руго.
Гуро рокьи гьечIев ГьечIо, гьечIо, гьечIо къо
Рокьи гьечIел чагIазеГьересидуй бакI гьечIо.
Ццин бахъинчIеб къо Гьадинго арал руго.
Къого миллион соналъ
Бакъ щолареб къо гьечIо,
ХIалихьатал гьезда бихье Абе, ма босеян, гьерсихъабазда,
Каранзул рекIеда хIунсилеб
Нилъер улкаялда рагIи
Сукнодал шинелал дагь Гьелъ гIодулей йиго, гIодулей йиго,
Гьелъ абуна: мунин, гьеб кинабго лъан,Кинан мун гIодулей, щай мун гIодулей?
рагъда хутIана,Къо саламин абун
дун ккола гIодизе,
Дидани бихьана тушбабазул
Къо гьeчIо
пащман гьайичIо.Гьаб гIумру лъарав
Дур киниде къулун Налъилъунги ккун буго.
Чваххун унеб лъар Йокьулей яс йикъизе
гIадин,ХIасратаб магIарул мацIалъ
Щиб лъалеб, хабада цересан унелБокьула гIураб ракь, магIарул тIалъи.
Дица кIвараб куцалъ
Киданиги дида ричIчIизе
МахIмудил пасихIлъи, гьасул хIасралъи,
Щиб, цоги мацIалъиш нилъ
унеб мехалда
Гьеб мацIалъ панаяб
малъизе ккела.
Авар мацIалъе бакI Дун кIудияб пикру
ГIагараб магIарул кечI Щай, дир магIаруллъи, магIарул чагIаз
жаниб ракI кьвагьун.Амма дица дирго
Къана данде цаби, вахъана тIаде.
Гьел кIалъалел руго Гьез бицунеб буго
къулизе
ГIицIго ахалъуда чундул
лъил ракь гьабали,
ТIарамагъадисеб къвал балеб
гIодов кколев дун.
Кьурда квер чIван
Кибе бортараб мун, дир гIолохъанлъи!
Мун кватIун кканилан, хъахIлъулев вугин
шляпа.Ясалъул кечI буго
бакъ баккизегIан…
ТалихIав гIолихъан, михъалги кьурун,
вакке гьаниван
ХIорихъан къверкъ гIадин, къватIиб кIанцIана.
цIахIилал тIаргъал
гьабуна.Иргадал рехана гордухъа
Керен гIеккана дир
Ясалъ кечI ахIулеб
моцI.
Рохелалъ гьоболлъухъ риччалиш
гIахьвалазухъе,
Гьаб дуниял сверулеб
буго,
Бакъ, моцI, тIабигIат гуро.
Гьаб бацIцIадаб гьаваялъ,
Гьанжеги къеч буссинчIеб.ГIолохъанлъиги гьанже
Гьимулаго кепалда.
Гьекъана чагъир гIадин
КьогIалги гьуиналги.
ТIогьол махIал гьекъана.
Лъай босилеб куцалда
Полпида тIад кIалги
Бекараб гьакил берлъун
Гьекъана гьагал цIаял,
полоп
къалал
МугIрул тIохазде вахун,
Хъатал цIу-цIун багIарбакъ,
Дица хъантIун, гIедегIун
Дие г1олон йохун
Балагьаздаса ц1унаги
йик1уней
Т1анхал риччан гьайбалъагиГьумер берцинай, х1алимай
Хирияй, йокьулей эбел.
бух1иялъ
Кинабго лъик1 бугин
Ц1амг1алаб маг1ица, бух1араб биялъ,
Эбелан угьдилеб раг1улеб
Рохьаздаса женжелеб, лъукъараб чан, мун
г1адин.
Эбелалъ рач1ун жал
Азарго мац1алда гьаб
Кида гьеб бук1инеб, - кват1изе гьеч1о,
Чирахъ г1одой кьурун
Кидадай руссина гъасде.
тун ругинДуца рогьинег1ан г1агараб
дуца бац1ц1араб.
Дур васаз иргадал
бугиш нуц1а,
къач1ого каву.Эбел, к1очонаро гьит1инаб мехалъ,
Цере-нахъ ниж нагагь
Щурула, абула эбел, эбелан.
Мун ц1уни, мун ц1уни, мун ц1уни буго.
сардида ц1ваби,
Гьелъ гурищ рак1
Р.Х1амзатов.
Лъик1лъи кьурай мун, эбел,
Бакъ кьурайги мун, эбел,
Кеч1 кьурайги мун, эбел,
танани,
рицунел?
нуж реэдулел?
языках слово «мама» звучит практически одинаково. Интересным является и
не в ограниченности родной язык становятся
может быть ближе
Дур кумек дий
Унтиялъ йосун арай,
Абула муридазда
Дур ургъел – дида нахъа…
Гьимулеб гьелъул гьумер
кинигин,кколев?
рукъоре щвейгун,
Гьаб мацlалъ рукъоса киниги.
Мактабазда гьеб мацl
Ва пачалихъазул АссамблеялдаКьурул рагlалда чlун, гьеб ахlулеб куц!
мугlрул, гlурул рагlалда
дир лъималахъа?
Хваги дун жакъаго
Лъаларо, Мухlамад, цогиязул иш,
бадиса къватlиб,
Пуланав Хlасанил сихlирлъиялъул…
дида.Берал къанщулелъул тlаде
ахlдола,
Дида лъалеб гьечlо ганчlазда тlасан;
Цо лъарал рагlалда
Ноль макьилъ вихьана, кьалда лъукъ-лъукъун,
мгле,меня!
на исходе дня,
От века речь
Они летят, свершают путь свой
журавли
ПатIимат
так часто и
поры с времен
Не в землю
Киналго нуж, вацал, дица ахIила.
хъахIилаб зодихъ
цо бакI бихьула
Боржун унеб буго
Нилъее салам кьун
зобазда
Налъилъунги ккун буго.
Чваххун унеб лъар Йокьулей яс йикъизе
гIадин,
Мун кIалъазегIан дун
ЛъабцIуса кIваричIо, цохIо цIал гIела,
буго бухIизе хIули,
Дидаго лъачIого дагьлъун
чанги гордазе.
иццухъ
Цо гьитIинаб бутIа, гьебцин гIола дий.
КIудияб ракь гьечIо
гьайбатаб.
Амма гьанжелъагIан дида
Ялъуни хIасратаб кочIое
Щурула, абула, угьула дур цIар, —
Бицунге
БихьичIезда лъаларей,
РикIкIалъулел къваридго,Пири пирхулеб мехалъ,
ХIинкъун ахIдарал сардилъ?
Пашмакъазул къуцIи щиб,Щибжо бераз абулеб,
Дур сухъмахъалъан ун, дунялги сверун,
Сарин буго гьениб ГIагараб яргъида кьаву
вуго.
къваригIинегIан,дие кIиябго кваркьи.
Гьеб гьаракь къотIани, дун къаникь вуго.
вуго,КъIваридаб щай букIунеб
Гьанже бичIчIулеб буго: Кьурдаса тIураб мехалъ,
Керен бухIулеб буго.ХIанчIазул кочIол магIна,
цIвабиРорхатал цIвабзазде сухъмахъал
ТIолго сагIтаз ахIула.—
ТIолго ганчIаз ахIула.Цо гъотIода тIил
Гумузул гьаракь гIадин;
Аххада самолеталъПаракъат вугеб мехалъ.
Цингиги гьеб рагIула,
рагIула,—РагIула гIаламалъул
Дида дур цIар Гьанже мун гIатIилъана,
Нусго миллион буго.Гьел рихьун дида
Дир хIасраталъул вацал,Киналго полюсазда.
дунТIоцебе дий ахIараб
Полпилаб чваххидалъ дун
Лезгинка
Дихъе квер бегьуге, дунго вилълъина.Чанги тIухьи буго
гьаракь гьабуни,
Хун гьечIо дилъ ГIодой къуличйого вачIунев
карачалабалъ,
рекIкI-макру гьечIеб.
Дун цIидасан гьанже Дица дуе кьуна
Нилъей чанги цIарал
щурулеб мехалъ,
ГIащикъилан абун лъуна
Гъалал кьурулелъул дуй
балагьун.
ЦIунизе умумуз нилъее
гьекъезеБаркала, цурдул, нужей,
Дунго щвечIонаниги.гIадаб
ГьаздагIан лъикIаб хъулухъАян дун витIулеб
Нагагь дур ц, цин бахъани,чундул.
Чанахъан — дун гуккизе.
Цоцаде рачIги рехун,Эрменияз Севан кье,
ракI.
Гьелъул ччорбалъ беролеб
чанги угьдула.
Дунялалда гIагарлъи гIунги
ТIадегIанаб, гIагараб,
гьедин абулев.
АнцIила микьида тIоцебе
цебехун ккараб,хъизан-рукъ,
Кин гьабсагIаталда мун
Дида мун кIоченчIо, дун кIочон танищ?
АнцIила микьида дир
Нужее дун хисичIо.Унго-унго, руччаби!
Нужехъ ккараб рокьиялъ
Херлъизе виччаге дун.
Болъоде рахунелъул
Пайда щибха, руччаби!
ЩакдаричIого чIолищ? —
Нужер сихIру бергьана.
Нужее гIоло чангиДидаса ратIалъана.
Огь, руччаби, агь, руччаби,ЦIеде къулун вукIана;
Къункъраби
Унго, киве рехичIев?!
Лъарал рагIалда ана.
Гьелъул гьаркьидалъул ракьалда къачараб гурищ?
гьудулзабазул.Ралагьулел зодихъ щибаб
Гьел иххаз хаселаз Кирго рукъун гьечIин, къанабакь лъечIин.
Дица дуе тIагъур Херал бахIарлъизе, хварал рахъине.
Дунял ахада тун, воржина цадахъ.
Щив свакалаян.Цо гьаниб, цо доба — цадахъ кIиябго
Дур гъежда тор квералъул зарукь
Хъат, хъат, гьарс, гьарс!КьабгIе абе къали, пуйзе те зурма,
кьабизе дихъе,гIищкъул гуреб.Саламалъе рокьул куркьби
Гуми унел руго ХIасраталъул буго гьезул
руго,лъел?
Цоги хабар кинаб? — Лъимер тIад гьечIеб,Берцинал ясазул гурони
ТIелхаз рахчулел берал,ПатIимат, ПатIиматин.
гьардана:
Огь, руччаби!
КинабгIаIги рагъи-тIох:Гьобол дуниялалде,
— ЦIуне, гIураб ракь гIадин,
лъала
Бикьуларо гIорхъабаз;
— Дун гIураб ракь, дур гIурхъиЩиб бакIалда мун
Инсул тIалъи, мун даим
буго
— Дун гьавураб Дагъистан,
— Дур гIумру?буго.
щиб?
— Дуе щвараб шапакъат?
— Цо рокьул, рокьул, рокьул.
Каранлъ жаниб гьинал
— Дур тушман щив?
— Киналго гIищкъу ккарал.
— Дур миллат, мацI, цIар, улка?
— Киса?
Рокьи гьечIел чагIазе
ЦIадастаналдаса чи
гьечIеб,
Бакъулалгин цIадалал,
буго,
гьечIо,
Рокьи гьечIел чагIазе
Йокьулелда къвал бачIеб,
гьечIо,
Вас гьавичIеб къо
хIадур ратулел
ГIужилго, бегIерго, багIаризабун.
Абе цIакъ мухIканго, бухIилеб куцалъ,
тоге.
абе,
Гьадинаб хIинкъараб дуниялалда?
щаями дида,
гIодизе ккела,
Дир бахIарал вацал
тIолеб магIу щиб?
Гьаб ракI лъукъарав
ахIичIо.
Жеги мун гьерсаца
ахIилеб?Дурни эбел йиго, эменги вуго,
Дие кечI гIумрулъунгиГьезул кечI чваххулаан,
БецIал сардалги гьечIо,
Йокьарай яс чан Расул вугилан,
гьаниб букIине.цоги рокьиялъ
нилъер улка!
кинигин,
кколев?
рукъоре щвейгун,
Гьаб мацIалъ рукъоса
киниги.
Мактабазда гьеб мацI
Ва пачалихъазул Ассамблеялда
Кьурул рагIалда чIун, гьеб ахIулеб куц!
мугIрул, гIурул рагIалда
дир лъималахъа?
Хваги дун жакъаго
Лъаларо, МухIамад, цогиязул иш,
бадиса къватIиб,Пуланав ХIасанил сихIирлъиялъул…
дида.
Берал къанщулелъул тIаде
ахIдола,
Дида лъалеб гьечIо
ганчIазда тIасан;
Цо лъарал рагIалда Ноль макьилъ вихьана, кьалда лъукъ-лъукъун,
ана цIва. —
ясалъ:Дицаги рехана дирго
гьадабго росдахъ,
ХантIан къана гордал батичIо. —
Хадуб михъ баккигун шапка тIагъурги,
Гьоркьоб мех иналде ГIолилай ясалде салам
«ТIаса вище, ясай, бокьарав васин»
цо гIолиласде…
Рагьун буго гордо, гордухъ йиго яс,МаркIачIуда росдахъ балагъараб
тIаргъал реххизе,Вилълъа дунгун цадахъ
Даимго къанщизегIан.
Гьедин букIин лъикI Дица гьекъон лъугIулеб
Ва дагьаб пашманлъиялъ,КигIан гIемер гьекъараб
ГIолихъанлъи гьекъана.Дица къоял гьекъана,
Къварилъаби гьекъана.—
ГIинтIи дица бетIана,
Иццахъ, лъарахъ гIодов чIун,
Гьекъана хъахIил зобал,Гьекъана гъугъай, пири,
лугбал.
Дир кIутIби сверухъ Гьал дир магIарзул
ЦIваби дица сардида, —
Гьекъана щибаб къойил
Расул ХIАМЗАТОВ
Дир хиралъарай х1урулг1ин
дуеДир г1умро ц1унун
Риидалел гъут1би г1адинт1егь
бугейАзарго мац1алда цого
Т1аса лъугьайилан, ургъел ккогеян,уна ракьулъе.
иццухъ г1енеккун,ах1делеб бугеб?
Т1аса лъугьайилан гьарулеб Абула унтулез, рортун унеца,
Ингилисаз Мазе, нилъеца Эбел,къай, дир хирияй;Дун вач1ина духъе, вач1ина духъе,
к1ват1арал лъималДуца гьанжелъег1ан къирун бицунеб буго:
Киг1ан г1емер балъго
чирахъ кенч1ана,
Балагьулаан мун къан Ва къирун толаан
Н.Г1исаев.
хут1ула.
Дицаги, как г1адин, киве щваниги,
аслияб мурадДур бералин ккола
ратилин,
Рохел дие кьоларо.
Хинлъи кьурай мун, эбел,
Нух кьурайги мун, эбел,
Квен кьурайги мун, эбел,
К1удияз малъараб алхун
Маргьаби лъицаха нужей
Лъица бищунго ц1акъ
родной язык. Удивительно, что на многих
родном языке. И дело здесь шаги, познавая мир. Материнская любовь и
Родной язык… Кто и что Абадиялъ аниги,
Г1емер зах1малъи бихьун,Гох1 хут1к1азул бугоан.
Рик1к1аде ккараб мехалъ,
Эбелгун цере ч1ола.Гьел, нилъер магlарул мацlалъ
Бищун ахирияв поэтиш
Гьанже нухалги тун
нилъер.Черхалда борчараб рачел
улкаялъ рарал
гуро,
кьерилаз
Щай дие гьал
Дир гьаракь бахъани
хвезе батани,
ругънал.
Дир магlу бачlана Кьерхен-роцlцlеналъул, боцlи-панзалъул,
Нухлулазул гьаракь рагlана
Я гlагарлъи гуро, я гьудул гуро.
Гlицlго борхалъуда цlумал
согlаб ракьалда.
Лъин кlанцlулеб буго
унаго,
Авар мацl
такой же сизой
Быть может, это место для
Летит в тумане
с кличем журавлиным
людьми они брели.
Я вижу, как в тумане
Не потому ль Они до сей
пришедшие полей,
тарал
Къо щвела борхатаб
Нилъер цIарал
Гьезул тIелалда гъоркь
нухалда.халатал саназ
Доба борхалъуда хъахIил Дие кечI гIумрулъунги
Гьезул кечI чваххулаан,БецIал сардалги гьечIо,
Йокьарай яс чан гьве, пиштIе, бортила,
Дур чан, хIажалъигун, кIанцIила духъе.Дица духъ тун
дур гьабурабго.КъотIила дуца цIер
Биччанте бихьизе магIарул
Дир тIалъи, тIубан мун бихьичIониги,хIасрат.
Парижги Гъунибги кинаб КIудиял, гьитIинал улкаби руIкIа,
ханжар.
Дица цо батIаго, бутIа-бутIа ккун,
Огь, бухIараб гьаб хIасрат,—ХъахIал накIкIал рихьула
Дунял гъугъалеб мехалъ,Щай чундулгин хIайванал
Щибжо угьдилеб бугеб?
Щибжо кIутIбуз шурулеб,
Нагагь гьеб къотIани, дун къаникь вуго.бан буго сабаб,
гIорхъабазде.
Лъалиниса вахъун паркъезе Дун дур ярагъалъулъ
Дур цIар буго гьадин бокьулеб, —
гъорлъ цо цIумур
КъватIиве ккараб мехалъ,
Цебе бичIчIулароан,
Дун цIидасан гьанже
ТIамхал щайзе ракъвалел;Къункъраби ахIдолел куц,—
Гьанже бичIчIулеб буго:
Бищун тIадегIанал гIагарал
Гьеб абун, ракI кIетIелеб?!Щибаб лахIзат, секундаз,
ЦохIо нухалда кIутIе речIчIе—
Улбузул гьари гIадин.
Улкабазул гаванахъБорхун иналде цебе,
ХIалхьи босулеб рокъовгIадин.
Дида дур цIар ГIумру, гIумру, гIумруян.
ЦIадастанилан абун.Иххалъул иццул бетIер…
Нусго цIараки гуро,РекIелъ щибжо гьунареб?
Нусго улкаялда гьеб.
Дур кунчIиялъ цIунанаДур панаяб цIагун
Дир хIасраталъул рогьел,дир рокьул улка.
кIутIби,гьечIо. Дун — лъукъараб чан,
Гьеб рокьуда рекъон Дун тарулев гьечIо, дун чIаго вуго.
вуго, гIорулъа къватIивЦояца квер кьуна
Гьунар дилъ букIана А. С. Пушкин.
киналго цIарал,ШагIирзаби уна, шигIру хутIула.Дица дуе кучIдул
гIадамаца
батIи-батIиял:Дие — цIа бакарал нухахъ
Нилъер кIиязулго цо-цо цIар буго,Гьеб хIорил лъим
Гьезий баркала кьола.ТIубараб мурадалде
Гьаз бусен лъураб
ЦIадастан
Руго дуниялалда;
АхIаравщинав духъе:
куц,
Кьижун гьечIо гьел
Сверухъ женжелев вугев
цер,
хIор,буго цIакъ кьварараб
Дагъистаналъ лъиего
Аваразул васазухъ ясал
дагъистаниял ругел
ТIадегIанаб,
Гьелъул борхалъиялде ваха
байбихьи,
КIочон тана чанги
Нужерги нужерго буго
мугIрул гIолилай,
йигей, бице?!
Пайда щибха, руччаби!
ккун,Огь, руччаби, агь руччаби,
Дирго керен бухана,
ургъелкуц,
Вай, руччаби, гьай, руччаби,Бугин щакдарийилан;
Амма киназдасаго
Пайда щибха, руччаби!
Цере дадахъ рукIарал
КигIан гIемер бухIараб!..
гъасда
асир,
гIумру
дунги паркъела.
Дун вачIине гьаниб Къукъа буго чIварал
Гьелъин нилъ пашманго, бутIрулги рорхун,
Дур цIар
ратилин.Дида ккола, рагъда, камурал васал
Щив свакалаян.
Кьурдилин, йокьулей, нилъехъ хал гьабун,
Къо лъикI, рокьул гIалам, дуда хадув дун,
Гьанже балагьилин,
дур лъалкIда хадув.
гIебеде дица,
Дир каранда лъураб
КечI ахIеян абе, хъат чIваян абе!Дунгун цадахъ кьурде, кьенсер-бер берцин!
Бихьея тIил кьея
Хабар гьабиларин гьаб
самолетацаЦоги бакъан, гьечIо гIищкъул гурони.
хIанчIи, —
Цогиял саринал маргьаби
Чашкаялъуб тIураб хIабургъараб
хазина.
Бицунге, бицунге, бицунге дие
ПатIимат, ПатIиматин.
Дида цадахъ ахIдана:
Дур гордухъ дун
Чвахулеб лъарал кечIги,
Мун ячIана гьитIинай
щиб?
— Дир ВатIан дида
— Рокьи, ракь кинигинан,
гьечIо.
Дие щвараб ЦIадастан,
— Дие ирсалъе кьураб
— Дун бугеб карта
ЦIадастаналъул лъимал.
— Рокьул улка цIунизе.
Нур къотIун гьабун
— Дур борхараб байрахъ — Кидаго рокьул, рокьул.
— Дуе рокьулел кучIдул?
Гьез кидаго лъукъана— ГIумруялъ гьенив вуго.
— Гьудулзаби, гIагарлъи?
— ХIасраталъул шагIир дун.— Расул ХIамзатов.
Бакъулалгин цIадалал,
ЦIада гьавунаниги.ГьечIо къо рохел
Нилъер къоял, нилъер къоял,
Гьаниб ццин гьукъун
МагIу тIечIеб къо
Бакъулалгин цIадалал,
ккечIеб,
ЦIад балареб къо
Солдатасул шинель бахъуге, дир кечI.
Кьураб квер хIанчIизе
куцалъ
мацIихъабазде.ЧIухIарал асараз окопал
Рагъдаса солдатал руссаян кинан гьабилеб,
Гьелъул мацIцI бичIчIана Балагьал лъарав дун
уна гьеб нахъе.Жеги би тIинкIичIелъ
ВатIаналде
тараб рекIкI.
Ракьалда панаял кучIдул
Мун рекIкIалъ кIвекIичIо, дулъ жахIта гьечIо
Лъица бесдаласде васин
гьитIинаб лъимер?
ГIазуги биунаро;
Цересал умумузухъ,
Гьанир чуялги гьечIо,
Цересал умумузухъ,
Гьав нилъер Хмамзатил
Амма хоб бокьила
Ва амма батIаго
Дунялалда бищун гьаб
Гьел, нилъер магIарул мацIалъ
Бищун ахирияв поэтиш
Гьанже нухалги тун
нилъер.
Черхалда борчараб рачел
улкаялъ рарал
гуро,
кьерилаз
Щай дие гьал
Дир гьаракь бахъани
хвезе батани,
ругънал.
Дир магIу бачIана Кьерхен-роцIцIеналъул, боцIи-панзалъул,Нухлулазул гьаракь рагIана
Я гIагарлъи гуро, я гьудул гуро.ГIицIго борхалъуда цIумал
согIаб ракьалда.Лъин кIанцIулеб буго
унаго
цо цIараб гIужда.ХъахIилаб зодихъан бортун Къварилъарав дида абула
тIаргъал,МоцI балагьун буго
Гьев жанив лъугьингун, хал гьабе, ясалъЦохIо бетIералъе тIагъур
Вас, мун гьитIин вугин, цIакъ хекко кканин,
Дир щурун бекараб ГьитIинаб гордухъе хьуризабуна.
цIунун,тIаргъал
Хурив данде ккарав
рагьдухъе щвана.рикIкIадисеб их,
Рилълъа ТIад Магъилъе Гьекъон къеч буссинаро.
Дица гьекъарал бералбуго.
Даимаб берцинлъиялъ.Роххелалъгин талихIалъ
Дуниялги гIумруги —
ГьитIинаб мех гьекъана,Севералъул хаселал.
Цинги ХиросималъулГIумруялъ кьурал лълъарал
ГIидрабазда наку чIван,Нуха унеб мехалда
НакIкIазде тIадеги пун
Гьуралги рикьизарун
Гьез цIилъана дир
ГIодобе бачIунаго.
Гьогьомараб, бацIцIадаб.
Гьекъана хъуби цIу-цIун
ГIитIинго, кинидаго.
бика.
г1адин
Сахлъи кьеги эбел
Кунч1-кунч1ун кийго йик1аги.
Дудасан йиго йохарай
Х1еренаб гьайбатаб дир
Бакъул кунч1и расулъ
Ингилисаз Мазе, нилъеца Эбел,
Щурула , ах1ула эбел, эбелан.
Гьебго раг1и абун
Ганч1азда гъоркь бугеб Мун эбелин гуриш
росулез,
бух1иялъ.
Испанияз Мадре, г1урусаз Мама,
Къирун тараб каву
бац1ц1уна сардилъ.Мун балагьун йигин
чирахъ;
Дида росо цояз
кваранаб квералъ
Сонал ана горт1а
чирахъ.
бакараб чирахъ
яч1ине.
Г1умруялъ лъималгун цадахъ
Лъиде кеч1 ах1улеб? – Дир эбелалде,Ва амма васазул
ругел.
Дур гьимиялдаса гьарун
Цагияз дуца кьолеб
Г1алам кьурай мун, эбел,
Их кьурайги мун, эбел,Г1агарай эбелалъ, лъик1ай эбелалъ.
Нуж к1вах1аллъанани, к1арчамлъанани,Куч1дул ах1ун, лъица рак1гъезабулеб?
«язык матери».восприятии мира через
говорить именно на
еще до рождения. Он делает первые Зах1малъи цебе ч1едал…
бакъвала.Инч1о эбел цееса.
Эсалде вач1аравго,Квачалъулъ – рек1ей хинлъи,
Гвангъарал бакъул къоялгьарурал кучlдул,
Дун магlарулазе, гьедин батани,улбуз.
Киниги гьулакги кlикlана нилъер халкъалда
Амма гьал кьурабалъ Гьитlинаб рукlнисан кlалъалев
Камилаб гьаракьалъ нилъер
жидерго гъасда?
бугеб Дагъистан,Метер магlарул мацl
Кинабго черхалда лъикlлъана
Гlагараб, бацlцlадаб магlарул мацlалъ.Исана букlинеб магlишаталъул.
Гьале, гьеб мехалда, борхалъудасан
Гьедин холев вуго, хадур гlодизесверухълъиялда.
Къо лъикlилан дица чабхил кlкlалахъан,
Кьуруги батlалъун цеве земле.
Я поплыву в малый -
клин усталый -Не потому ли
Как по полям Сегодня, предвечернею порою,
нам голоса.белых журавлей.
С кровавых не
Гьелъул гьаркьидалъул ракьалда къачараб гурищ?
гьудулзабазул.
Ралагьулел зодихъ щибаб
Гьел иххаз хаселаз Кирго рукъун гьечIин, къанабакь лъечIин.
ГIазуги биунаро;Цересал умумузухъ,
Гьанир чуялги гьечIо,Цересал умумузухъ,
Цо-цо мехалъ урхъула
Дун дур мутIигIаб
чилайдул расал,
гьоболлъIухъ ккани.Дунго кIочон пикру
алмаз,—Я гIагараб росу, я росдал сухъмахъ.
ракI гуронани.
Дица цIадирабаз цIаларо
кIудияб,
кIутIулеб жергьен.
Квер къотIунгутIизе бахъулеб
лъимаца гIадин,
Дунги вуго рикIкIада,
бугеб?Жакъа ракь багъарулеб?
Лъаларезда бицун щай?
Бадиб магIил гаразулъ
Дихъ балагьанани, — дун къаникь вуго.
гIагараб сарин, —
СТИХИ С ПЕРЕВОДОМ
Дица дур каранда
ЦIунизе вахъина дун
Къо ккараб мехалда, лъазабе дида,
Гьел куркьбал къотIани, дун къаникь вуго.вуго,
ГьечIо дие гьаракь Дун дур цIурмазда
Дудаса рикIкIалъигун,РитIучI щай къварилъулеб.
ГъотIодаса тIуралгоЩай къваридго роржунел,
Цебе бичIчIулароан,
абе.Дур цIар... лъалхъе, рагIулищ
Бокалаца ахIула.ТIолго гIораз ахIула.
Цо кьурда гьецIо Нухда унел васазе
Океаназулъ регун,НакIкIал хъвалхьун эхеде
Дунго ахIарав гIадин;
Цо тIагIамаб сас
Щурщулел ругел гIадин.
Горда кIутIараб гадин,лъуна
ТIоцебе дий чваххарабЦIада:
гьел, —Лъалеб асар батана
ЦIорочIо, квачачIо дун.Нусго цIараки гьечIеб,Дир бусен, дир гъансито,
ГIуцIун буго дица руго дир цабзаз
Гьеб гьаракь дир буго.щваниги,
Гьанже дун гIун
Цин ваккун, цин тIерхьун, рохьоб чан гIадин.
КIудияб чIаголъи гьечIонаниги,Ригьал мутIигIал руго.
Дуца дие кьуна Дун шагIир ватани, шигIру мун йиго,
ГIащикъзаби уна, гIищкъу хутIула.Мун дандчIваралдаса гьал
ГIемер цIарал руго цIвабзахъ балагьун,
Хварал жаллъун чIаралъухъ.
РацIцIад гьел хьихьаралъухъ.Дур хIоразухъ балагьун,
Даим тIуразарула,ХIанчIазул жахIта ккела, —
Чанги сихIирал цурдулГьезул ишанаца дун
Гьел цо кIичIардулел Яхъая цо кьурдизе,Гьабун руго, сихIирал,
Рас чIегIераб кIиго
ЦIакъ къваридаб кIиго Гьелъул каранлъ кьабгIелеб
Амма бетIер даличIо
океан зигардула
Йохъ, цо миллион гуро лъедолел руго.
Гуро, гьитIинаб гьечIо, гьудулзаби, Дагъистан,Амма кIочонаро рокьул
Дуда кIочон танищ? Дида кIоченчIо.Дун лъадигун вуго, лъималгун вуго,
Къисмат хисун ккарай Кин гьабсагIаталда мун
Вай, руччаби, гьай, руччаби,Нуж дий хисарданин
Цинги батIи-батIиял.Нужеда ццинги бахъун,
ГьечIо дий хвалил Цо курмул цIутIулел
Гьанир кьуркьулел берал,Абула, рекъечIеб иш
Гьереси бицинаро.Гьай руччаби, гьай руччаби!
Нуж сабаблъун вагъана.Гьеб цIадуца керен-ракI
Нуж лъазегIан дун Гьеб гIоралъ нужер
Нуж лъазегIан дир
ХъахIаб къункъра лъугьун
—къункърабазул тIел,
роржунел руго.
ХъахIал къункърабазде сверун
кьурдизе.Гьанже балагьилин,
зобалаздайигей?
Хъат, хъат, гьарс, гьарс!
Уна дун лъедолей
Цояб квер битIула
Щив свакалаян.ГIорул карачелаз, киналго хIанчIаз
дуниял бакьулъ
Гьениса вахъина, жеги ахIила.хабалъ лъезегIан,
Гьезда тIад роржунел
бакънал, —
Роржанхъулел руго хъахIилал рокьул гуреб!
Кеп кинаб букIунеб, чогърол бакIалда
ГьечIо дунялалда тIокIаб ПатIимат, ПатIиматин.
Гьезие гвангъулеб бакъ:РекIел дандерижиял
Дуца гъалал кьурана,Гьулаказул гьулчиги,
Хазина цIогьаздаса.Дида тIадаб хъулухъ
Кибего щущалеб цIад.ГIаламат, тIабигIат щиб?
ГIищкъу гьечIеб бакI
буго.ДандчIван кенчIолел берал.
Щиб картаялда бугеб?Гьединалщинал руго
— Байрахъалда цебе гьа?— Нусабго кьер
— Даимаб рокьи буго.— Дур хIайранал пикраби?
— Рокьул асирлъун вуго.
— Гьересигун мацI.— Рагъда гъорлъ гIахьаллъанищ?
— ГIищкъул академия.щиб?
— Мун щив?
Нилъер къоял, нилъер къоял,БитIахъе росу бакьулъ
ГьечIо къо къварилъичIеб,ГIумру ЦIадастаналда.
КIудияб дунялалда.гьечIо,
Нилъер къоял, нилъер къоял,ГьечIо къо рокьи
гьечIо,Рагъдаса солдатал руссананиги,
хIанчIилеб куцалъ.Абе гIаламалда рагIилеб
АнцIго рагIи абе Амма дир мохъал, нуж гIорхъабазда чIа,
— дида лъаларо».«Дица гьеб чIаголъи
гьитIинай ясалъ,дида бихьана.
Сордо лъикIан абун Дуда рагъ бихьичIо, ругънал ссудичIо,
Цинги гьудулзабаз гьабун гIадии, рокьнялъ цIурал
Мун щайзе гIодулей, мун щай гIодулей?
Дир эбел камуна, дир эмен хвана,ГIумру жеги лъачIеб
Гьаниб мегIерги гьечIо,
Цо-цо мехалъ урхъулахъамурал.
Цо-цо мехалъ урхъулахIисаб гьабун,
хвелевали,КучIдулъ гьеб ахIана, жеги ахIила.
Бокьула, МухIамад, дие гьаб дунял,
гьарурал кучIдул,Дун магIарулазе, гьедин батани,
улбуз.Киниги гьулакги кIикIана
нилъер халкъалда
Амма гьал кьурабалъ ГьитIинаб рукIнисан кIалъалев
Камилаб гьаракьалъ нилъер
жидерго гъасда?бугеб Дагъистан,
Метер магIарул мацI Кинабго черхалда лъикIлъана
ГIагараб, бацIцIадаб магIарул мацIалъ.
Исана букIинеб магIишаталъул.Гьале, гьеб мехалда, борхалъудасан
Гьедин холев вуго, хадур гIодизесверухълъиялда.
Къо лъикIилан дица чабхил кIкIалахъан
Кьуруги батIалъун цеве
Кивего ккечIо дун
бан бугин…тIаде,
Гордухъе гIолилаз рехула Ралъадал, шагьарал… щвана ГIахьвахъе.
къадахъа тIаде.Дида рекIелъ буго, нижер васазул
абуна:рачIана.
щурун ккун, маян,Дицаги, гьоболас гьеб гIадат Пахьвалаз жидерго цIахIилал
Зобалъул цIвабзазде, харил тIегьалде,ГIахьвахъ цо ригьалъул
Дида рекIелъ буго лъаэе.
Дунялалъул гьайбатлъибуго.Гьаб дирго гIумру
Ракълилаб дунялалъул
Мехтизе бокьун бугоЦIамгIалаб жо батила
КъулчIулаго магIугун.ГIаркъил сурахIи гIадин
Фестивалал гьекъана,Гьекъана гIодулаго,
Их тIаде гIунтIарабго,ЧIагIа гьекъолеб гIадин.
нур.
беразда.
Гьекъана ралел цIадал,Гьекъана хъвалеб гIазу
Гьекъана мугIрул гьава,ТIерхьунаго хадув ун.
Байбихьана гьекъезе
Дир х1еренай рокьул
Рохьоб наил гьоц1о Йиго малаиклъун дие
г1адинГ1умро лъималазе кьурай
бугебкъокъаб раг1и.
Испанияз Мадре, г1урусаз Мама,Дицаги кидаго, киве щваниги,
Зодосан бараб ц1ад, г1одой щварабго,гуриш г1одулеб?
милъиршо,Абула чвахулеб г1оралъ
Раг1ула ах1улеб цого Р.Х1амзатов.
Щвела дун росулъе, щвела рукъове,Квег1аб берзул маг1у
рагьизе;Г1одой кьуруларин бакараб
сверабазда
Квег1аб берзул маг1у лъик1 васин.
Кьурулаан дуца г1одобе Горт1а лъун толаан
Кидаго х1адурай х1алай – рик1к1ад, г1агарда
рорч1арал лъарал
гьабулел,Гьадиг1ан ракьалда рокьулел
т1угьдулМун цох1о – т1ок1ай гьеч1о.
Г1умру кьурай мун, эбел,Бер кьурайги мун, эбел,
г1одобе т1олеб?
росулел?даим к1ик1улеб?
дословно переводится как изученного языка, а в особом