Стихи на день матери на аварском языке

​​

​Дица борцунаро берцинлъи ​
​Цо гьел рукIкIун ​
​Цо-до континенталда​
​гIодов кколев дун.​

​, ​
​гьайбатаб.​
​Нагагь дур ц, цин бахъани,​
​Инсул тIалъи, мун даим​

​Цо лъарал рагIалда ​
​, ​
​Парижги Гъунибги кинаб ​
​куц,​

​— Дие ирсалъе кьураб​
​унаго​
​, ​
​кIудияб,​

​Гьел цо кIичIардулел ​
​ДандчIван кенчIолел берал.​
​Кьуруги батIалъун цеве ​
​, ​Гьиндустанги мунги кинаб ​

​куц,​
​Гьудулалъулги дурги​унев, бида вецIцIун дун;​
​, ​
​гьамаро;​
​Гьел цо кьуркьудулел ​Каранда гьалдолеб ракI,​Кьурда квер чIван ​сайтов: ​Амма гьанжелъагIан дида ​чундул.​буго​Ноль макьилъ вихьана, кьалда лъукъ-лъукъун,​Информация получена с ​КIудиял, гьитIинал улкаби руIкIа,​Кьижун гьечIо гьел ​— Дун бугеб карта ​цо цIараб гIужда.​Цада.​кIутIулеб жергьен.​Яхъая цо кьурдизе,​Щиб картаялда бугеб?​Кивего ккечIо дун ​Преемника Гамзата из ​Рекъон ккезегIан цин ​

​Гьезда лъала, бичIчIула,​ХIасраталъул улка, мун​
​Я хекко ватула, я кватIун ккола,—​Расула-​
​бакъан​
​ХIаразда бугеб гьава,​Картаялда — хIанчIил тIинчI,​
​Кибе бортараб мун, дир гIолохъанлъи!​Аварским словом земляка ​

​Ялъуни хIасратаб кочIое ​
​Чанахъан — дун гуккизе.​— Дун гьавураб Дагъистан,​
​ана цIва. —​Аварцы вспоминали иногда​
​ханжар.​

​Сверухъ женжелев вугев​
​ЦIадастаналъул лъимал.​
​ХъахIилаб зодихъан бортун ​
​могильной близ аула​
​Квер къотIунгутIизе бахъулеб ​
​Гьабун руго, сихIирал,​
​Гьединалщинал руго​
​бан бугин…​

​Чтоб у плиты ​
​Гьединан букIуна дагьа-дагьаб ккун,​
​Гьел, чIагоял чIвараб ххвел​
​ГIищкъуялъе ригь гьеч! о.​
​Борхатаб магIарде гIазу ​
​по-аварски пел, как мог.​
​Цин Дагъан, цингиги Дагъистанилан.​
​Регун руго гIумруялъ.​
​— ГIищкъу буго,​

​Мун кватIун кканилан, хъахIлъулев вугин​О ней я ​
​Щурула, абула, угьула дур цIар, —​Цоцаде рачIги рехун,​
​— Дур гIумру?​ясалъ:​
​Страну Советов,​Дица цо батIаго, бутIа-бутIа ккун,​
​цер,​— Рокьул улка цIунизе.​
​Къварилъарав дида абула ​А более всего ​
​лъимаца гIадин,​Рас чIегIераб кIиго ​
​— Байрахъалда цебе гьа?​

​тIаде,​В ней каждый, даже малый, уголок,​
​Жеги мацI лъалареб ​
​ХIоразул тIаралъуда​
​— Рокьи ккарал цолъеян.​
​Цогидав харула къадахъа ​планету,​
​Лъалезда бичIчIулареб!​Кьеларо гьелъухъги гьел.​
​— Байрахъалда хъвараб щиб?​шляпа.​
​Я жизнь люблю, люблю я всю ​БихьичIезда лъаларей,​
​Эрменияз Севан кье,​

​буго.​
​Дицаги рехана дирго ​
​поет?​Огь, бухIараб гьаб хIасрат,—​
​хIор,​Нур къотIун гьабун ​
​тIаргъал,​
​Кто по-аварски пишет и ​Дунги вуго рикIкIада,​
​ЦIакъ къваридаб кIиго ​— Нусабго кьер​
​Гордухъе гIолилаз рехула ​из последних,​
​Сапаралъ ана гуми.​Дур надал байданалда​
​— Гьелъул кьер?​гьадабго гордухъ.​
​Ужели я писатель ​КъолъикIилан сардида​
​Кьунсрул​— Панаяб рокьиялъул.​

​Ясалъул кечI буго ​Ужели прочитает перевод?​
​РикIкIалъулел къваридго,​ракI.​
​щиб?​гьадабго росдахъ,​
​Махмуда, мой наследник​ХъахIал накIкIал рихьула​
​буго цIакъ кьварараб ​— Дур борхараб байрахъ ​
​МоцI балагьун буго ​И чтобы понять ​
​бугеб?​Гьелъул каранлъ кьабгIелеб ​
​— Даимаб рокьи буго.​

​Ралъадал, шагьарал… щвана ГIахьвахъе.​
​велик.​Пашманго щиб хъван ​
​би​
​— Дур хазина, бечелъи?​Гьоркьор сонал ана: сапарал, рагъал,​

​Но, мне родной, он для меня ​
​ГIенеккарал гьурмазда​буго цIакъ машгьураб ​
​— Холареб рокьи буго.​
​бакъ баккизегIан…​
​с трибуны ассамблеи,​

​Пири пирхулеб мехалъ,​
​Гьелъул ччорбалъ беролеб ​
​— Дуе щвараб шапакъат?​ХантIан къана гордал ​
​Пусть не звучит ​Дунял гъугъалеб мехалъ,​
​Дагъистаналъ лъиего​
​— Кидаго рокьул, рокьул.​Гьев жанив лъугьингун, хал гьабе, ясалъ​
​язык,​Жакъа ракь багъарулеб?​
​Амма бетIер даличIо ​— Дур хIайранал пикраби?​

​къадахъа тIаде.​Пусть говорят, что беден мой ​
​лъараб​ватIан гьаб,​
​— Гьадабго ракьул, рокьул.​
​Кьинч гIадин харана ​всегда душой болею,​
​Сон кисан гьезда ​Гуро, гIамал кIудияб гIадамазул ​
​— Дуе рокьулел харбал?​ТалихIав гIолихъан, михъалги кьурун,​
​Я за него ​
​ХIинкъун ахIдарал сардилъ?​чанги угьдула.​

​— Цо рокьул, рокьул, рокьул.​
​батичIо. —​
​сегодня умереть.​
​Щай чундулгин хIайванал​
​Аваразул васазухъ ясал ​
​— Дуе рокьулел кучIдул?​ЦохIо бетIералъе тIагъур ​
​То я готов ​
​Лъаларезда бицун щай?​
​океан зигардула​— Рокьул асирлъун вуго.​
​Дида рекIелъ буго, нижер васазул​мой язык исчезнет,​


Стихи на день матери на аварском языке

​Лъалезда бичIчIулареб,​МугIрул тIокIкIарал иццахъ ​

​— Мун асирлъун вукIанищ?​

​Гьеб дурго тIагъургун, гьеб дурго ракIгун.​И если завтра ​

​Гьаказул къир-къири щиб, —​тIокI буго нилъер​

​ракI.​

​вакке гьаниван​

​нем не петь,​

​Пашмакъазул къуцIи щиб,​

​Дунялалда гIагарлъи гIунги ​

​Каранлъ жаниб гьинал ​

​Хадуб михъ баккигун ​Другой язык, но мне на ​

​Щибжо угьдилеб бугеб?​

​дагъистаниял ругел​Гьез кидаго лъукъана​

​Вас, мун гьитIин вугин, цIакъ хекко кканин,​

​болезней​

​Бадиб магIил гаразулъ​Йохъ, цо миллион гуро ​

​— Гьересигун мацI.​

​абуна:​

​Кого-то исцеляет от ​Щибжо кенчIолеб бугеб,​

​Аваданаб Дагъистан.​

​— Цоги?​Къварилъарав дида ясалъ ​

​Не врач, не знахарь, а родной язык.​Бадиб цIадул гаразулъ​


​МагIарулазул улка,​

Къеч

​— Ццин буго.​
​ХIорихъан къверкъ гIадин, къватIиб кIанцIана.​
​Когда я понял, что меня излечит​
​Щибжо бераз абулеб,​

​ТIадегIанаб, гIагараб,​
​— Дур тушман щив?​
​шапка тIагъурги,​
​миг,​

​Щибжо кIутIбуз шурулеб,​
​ТIадегIанаб,​
​— ГIумруялъ гьенив вуго.​
​Дир щурун бекараб ​

​Я оживал, и наступил тот ​
​Дихъ балагьанани, — дун къаникь вуго.​
​лъедолел руго.​— Рагъда гъорлъ гIахьаллъанищ?​
​рачIана.​

​родимой речи,​
​Цо нухалъ кьураби, кьунсрулги рукIкIун,​
​ГIатIидаб Каспиялда гуми ​— Рокьул судалде ккана.​
​ЦIорол гордазухъан рехун ​

​И, смутно слыша звук ​
​Духъе вуссуна дун, дур васалълъ цояв.​Аххал тIогьода руго, тIогьал гIаздада руго,​
​— Судалде гъоркье кканищ?​
​цIахIилал тIаргъал​О выходках какого-то Али.​

​Дур сухъмахъалъан ун, дунялги сверун,​
​гьедин абулев.​
​— Киналго гIищкъу ккарал.​
​Гьоркьоб мех иналде ​О хитрости какого-то Гасана,​

​Нагагь гьеб къотIани, дун къаникь вуго.​
​Гьелъул борхалъиялде ваха ​
​— Гьудулзаби, гIагарлъи?​ГьитIинаб гордухъе хьуризабуна.​
​вели​

​гIагараб сарин, —​
​Гуро, гьитIинаб гьечIо, гьудулзаби, Дагъистан,​
​— ГIищкъул академия.​
​щурун ккун, маян,​

​Я умирал, а люди речь ​
​ГьечIо гьаб гIадинаб ​
​Дагъистан​
​— ЦIаларав кив, гIелму щиб?​

​Дирги шапка тIагъур ​
​в долине Дагестана​
​дуде гьабураб.​ккараб.​
​— ЦIадастан, рокьи, рокьи.​

​гьабуна.​
​В полдневный жар ​
​Сарин буго гьениб ​
​АнцIила микьида тIоцебе ​

​— Дур миллат, мацI, цIар, улка?​
​ГIолилай ясалде салам ​
​аварском языке.​
​бан буго сабаб,​

​байбихьи,​
​— ХIасраталъул шагIир дун.​
​цIунун,​
​На мне родном ​

​Дица дур каранда ​
​Амма кIочонаро рокьул ​
​щиб?​
​Дицаги, гьоболас гьеб гIадат ​

​и говорили​
​Дун чIагоялъ гьечIо, дун къаникь вуго.​
​хадуб букIараб,​
​— Дур хъулухъгин хIалтIи ​

​жанир.​
​Два человека шли ​
​чIванани, —​
​КIочон тана чанги ​

​— ЦIада росулъа.​
​Иргадал рехана гордухъа ​
​И вдруг услышал, как невдалеке​
​ГIагараб яргъида кьаву ​

​цебехун ккараб,​
​— Киса?​
​«ТIаса вище, ясай, бокьарав васин»​
​бессилье​гIорхъабазде.​

​КIочон тана чанги ​— Расул ХIамзатов.​
​тIаргъал​и умирал в ​
​ЦIунизе вахъина дун ​
​Дуда кIочон танищ? Дида кIоченчIо.​

​— Мун щив?​
​Пахьвалаз жидерго цIахIилал ​
​Так я лежал ​
​хъвараб дур цIар​

Муса МухIамадовасе

​микьабилеб их​ЦIадастаналдаса гIадатав чи​
​гьелъухъ гIенеккун…​где-то в стороне.​
​Хонжрол тIагъиялда тIад ​Ва амма анцIила ​
​Гьадинго арал руго.​Керен гIеккана дир ​

​И стонут лани ​вуго.​
​хъизан-рукъ,​Рокьи гьечIел чагIазе​
​цо гIолиласде…​
​орлы клекочут где-то,​Лъалиниса вахъун паркъезе ​

​Нужерги нужерго буго ​
​Бакъулалгин цIадалал,​Хурив данде ккарав ​
​Лишь в вышине ​
​Къо ккараб мехалда, лъазабе дида,​Дун лъадигун вуго, лъималгун вуго,​

​Нилъер къоял, нилъер къоял,​Зобалъул цIвабзазде, харил тIегьалде,​
​мне,​цо ханжар вуго.​
​Дида мун кIоченчIо, дун кIочон танищ?​
​чи.​буго хIайранго.​

​не явится ко ​Дуца къеда бараб ​
​йигей, бице?!​Гуро рокьи гьечIев ​
​Ясалъ кечI ахIулеб ​Не знает и ​
​къваригIинегIан,​

​Кин гьабсагIаталда мун ​ЦIадастаналдаса чи​
​Рагьун буго гордо, гордухъ йиго яс,​это​
​Дун дур ярагъалъулъ ​мугIрул гIолилай,​
​ЦIада гьавунаниги.​

​рагьдухъе щвана.​Я умираю, но никто про ​
​Гьел куркьбал къотIани, дун къаникь вуго.​
​Къисмат хисун ккарай ​БитIахъе росу бакьулъ​
​ГIахьвахъ цо ригьалъул ​

​самому.​
​рагьун,—​къасд ккарай,​
​Гьудулалда данд чIвачIеб.​
​Гьелдаса балъго ниж, г! анч! ал г! олилал​Пред тем, как стать землею ​

​Воржуна гьороде керенги ​
​АнцIила микьида диде ​ГьечIо, гьечIо, гьечIо къо​
​моцI.​
​земле родимой​

​дие кIиябго кваркьи.​Дида мун кIоченчIо, дун кIочон танищ?​
​гьечIеб,​МаркIачIуда росдахъ балагъараб ​
​Я распластался на ​Дур цIар буго ​
​йигей, бице?!​ГьечIо къо рохел ​

​рикIкIадисеб их,​нужный никому,​
​вуго,​Кин гьабсагIаталда мун ​
​ГьечIо къо къварилъичIеб,​
​Дида рекIелъ буго ​Забытый и не ​

​гьорлъ цо цIумлъун ​Дун хадув лъугьарай, кодой щвечIей яс,​
​Гьадинго арал руго.​
​нилъан.​
​Звенит река, бежит неукротимо.​Дун дур цIумазда ​

Авар мацI

​хиял ккарай,​
​Рокьи гьечIел чагIазе​Рохелалъ гьоболлъухъ риччалиш ​
​«Родной язык»​Гьеб гьаракь къотIани, дун къаникь вуго.​
​АнцIила микьида дир ​Бакъулалгин цIадалал,​

​тIаргъал реххизе,​абилеб.​
​гьадин бокьулеб, —​Пайда щибха, руччаби!​
​Нилъер къоял, нилъер къоял,​Рилълъа ТIад Магъилъе ​
​Хlасратаб магlарул мацlалъ ​ГьечIо дие гьаракь ​

​Вай, руччаби, гьай, руччаби,​ГIумру ЦIадастаналда.​
​лъаэе.​Расул вугилан,​
​куц каранда жаниб.​ГIищкъу ккезе гьабулел,​
​Цо гIищкъу, гIищкъу, гIищкъу, —​ГIолохъанго ругиш нилъгоян ​

​Гьав нилъер Хамзатил ​
​Дур цIар зваргъолеб ​
​Нуж каканагIан гIемер​Гьересидуй бакI гьечIо.​
​гIахьвалазухъе,​

​хlисаб гьабун,​
​вуго,​Нужее дун хисичIо.​
​буго,​Вилълъа дунгун цадахъ ​
​Цо-цо нухлулаца дир ​

​гъорлъ цо цIумур ​
​ккун,​
​Гьаниб ццин гьукъун ​Гьекъон къеч буссинаро.​
​Щиб лъалеб, хабада цересан унел​

​Дун дур цIурмазда ​Нуж дий хисарданин ​
​КIудияб дунялалда.​
​Дунялалъул гьайбатлъи​
​гьаниб букlине.​Огь, ВатIан!​

​Ургъел, рохел хисана.​
​гьечIо​БугебгIан заманаялъ​
​Амма хоб бокьила ​ШигIру, пикру, балагьи…​
​Нужеца дир азарго​Ццин бахъинчIеб къо ​

​Гьаб дуниял сверулеб​хвелевали,​
​КъIваридаб щай букIунеб​Унго-унго, руччаби!​
​гьечIо,​
​Даимго къанщизегIан.​Лъаларо кивехун дун ​

​КъватIиве ккараб мехалъ,​Огь, руччаби, агь руччаби,​
​МагIу тIечIеб къо ​Дица гьекъарал берал​
​Бокьула гlураб ракь, магlарул тlалъи.​Дудаса рикIкIалъигун,​
​Цинги батIи-батIиял.​

​гьечIо,​буго.​
​цоги рокьиялъ​ГIодове щай далулев;​
​Нуж цоцада релълъарал,​
​ГIазу бачIеб къо ​Дун хвей бигьаяб ​

​Ва амма батlаго ​Сонал анагIан гIадан​
​Дирго макьаби чIвана.​Гьадинго арал руго.​
​буго,​Кучlдулъ гьеб ахlана, жеги ахlила.​
​Гьанже бичIчIулеб буго:​Нужехъ ккараб рокьиялъ​

​Рокьи гьечIел чагIазе​Гьедин букIин лъикI ​
​кинабго рахъалъ​Цебе бичIчIулароан,​
​Дирго керен бухана,​Бакъулалгин цIадалал,​
​буго.​Дица кlвараб куцалъ ​

​РитIучI щай къварилъулеб.​Нужеда ццинги бахъун,​
​Нилъер къоял, нилъер къоял,​Гьаб дирго гIумру ​
​нилъер улка!​
​ТIалабалъ нух къосингун,​Унго-унго, руччаби!​

​Дир гIищкъул улкаялда.​
​Дица гьекъон лъугIулеб​Дунялалда бищун гьаб ​
​ТIалу щайзе угьдулеб;​Огь, руччаби, агь руччаби,​
​Къого миллион соналъ​Бакъ, моцI, тIабигIат гуро.​

​Бокьула, Мухlамад, дие гьаб дунял,​
​Кьурдаса тIураб мехалъ,​Херлъизе виччаге дун.​
​Йокьулелда къвал бачIеб,​Дица гьекъон лъугIулеб​
​гьечlо.​

​ТIамхал щайзе ракъвалел;​ургъел​
​ккечIеб,​
​Даимаб берцинлъиялъ.​Киданиги дида ричlчlизе ​
​ГъотIодаса тIуралго​ГьечIо дий хвалил ​

​ГьечIо къо рокьи ​
​Ракълилаб дунялалъул​кинигин,​
​Гьанже бичIчIулеб буго:​куц!​
​гьечIо.​Гьал роцIарал зобаца,​

Цо-цо мехалъ урхъула

​Гьел, нилъер магlарул мацlалъ ​
​Цебе бичIчIулароан,​
​Цо бохдул росулел ​Бакъ щолареб къо ​
​Гьаб бацIцIадаб гьаваялъ,​гьарурал кучlдул,​

​Керен бухIулеб буго.​
​Болъоде рахунелъул​
​гьечIо,​
​Ва дагьаб пашманлъиялъ,​

​Бидулъ къаламги ччун ​
​Къункъраби ахIдолел куц,—​
​куц,​
​ЦIад балареб къо ​Роххелалъгин талихIалъ​

​Махlмудил пасихlлъи, гьасул хlасралъи,​
​Щай къваридго роржунел,​
​Цо курмул цIутIулел ​
​гьечIо,​

ГьитIинай Шагьриде

​Мехтизе бокьун буго​
​кколев?​Хаслихъе гъол югалде​
​куц,​
​КечI гьабичIеб къо ​Гьекъезе бокьун буго,​

​Бищун ахирияв поэтиш ​

​Перевод гьечIониги;​Цо гъалал гьурщулел ​
​гьечIо,​Гьанжеги къеч буссинчIеб.​
​Дун магlарулазе, гьедин батани,​

​ХIанчIазул кочIол магIна,​
​Пайда щибха, руччаби!​Вас гьавичIеб къо ​
​КигIан гIемер гьекъараб​гаргадилел?​
​Гьанже бичIчIулеб буго:​Вай, руччаби, гьай, руччаби,​

​Солдатасул шинель бахъуге, дир кечI.​Дуниялги гIумруги —​
​Щиб, цоги мацlалъиш нилъ ​Цебе бичIчIулароан,​
​Гьанир кьуркьулел берал,​Рагъдаса солдатал руссананиги,​
​ЦIамгIалаб жо батила​

​рукъоре щвейгун,​
​дир мурад.​Добе гьимулеб гьумер,​
​букъун зар…​Гьекъон бахъунеб буто.​
​Гьанже нухалги тун ​ГIадамазухъе щвей буго ​

​ЧIурканлъи гьел лугбазул!​ХIалихьатал гьезда бихье ​
​ГIолохъанлъиги гьанже​улбуз.​
​цIваби​ЩакдаричIого чIолищ? —​
​хIадур ратулел​

​ГIолихъанлъи гьекъана.​Нух битlагийилан абуна ​
​Бищун тIадегIанал гIагарал ​Бугин щакдарийилан;​
​Кьураб квер хIанчIизе ​
​ГьитIинаб мех гьекъана,​

​унеб мехалда​абе.​
​Абула, рекъечIеб иш​
​хIанчIилеб куцалъ.​
​КъулчIулаго магIугун.​Гьаб мацlалъ рукъоса ​

​Гьенире ракетал роржаян ​Унго-унго, руччаби!​
​Гьез жодорго килщал ​Дица сонал гьекъана,​
​нилъер.​
​гьарун,​Агь, руччаби, огь, руччаби,​

​Абе, ма босеян, гьерсихъабазда,​Гьимулаго кепалда.​
​Киниги гьулакги кlикlана ​Рорхатал цIвабзазде сухъмахъал ​
​Нужер сихIру бергьана.​
​ГIужилго, бегIерго, багIаризабун.​Дица къоял гьекъана,​

​кечl ахlулаго,​Гьеб абун, ракI кIетIелеб?!​
​Амма киназдасаго​
​куцалъ​
​Севералъул хаселал.​Гьеб мацlалъ панаяб ​

​Дур цIар. лъалхъе, рагIулищ​Гьереси бицинаро.​
​Абе гIаламалда рагIилеб ​ГIаркъил сурахIи гIадин​
​киниги.​
​Дур цIар — дир цIваги цIаги.​

Къо гьeчIо

​Дица гьелги гуккана,​куцалъ.​
​Дагъистаналъул ихал,​Черхалда борчараб рачел ​
​Сардилъ дица щурулеб​Гьалмагъзабаз гуккана,​
​Каранзул рекIеда хIунсилеб ​Гьекъана чагъир гIадин​
​нилъер халкъалда​ТIолго сагIтаз ахIула.​
​Нужее гIоло чанги​
​Абе цIакъ мухIканго, бухIилеб куцалъ,​
​Къварилъаби гьекъана.​

​Гьеб рекъараб буго ​
​Щибаб лахIзат, секундаз,​
​Пайда щибха, руччаби!​
​мацIихъабазде.​

​Цинги Хиросималъул​малъизе ккела.​
​Бокалаца ахIула.​Гьай руччаби, гьай руччаби!​
​АнцIго рагIи абе ​Фестивалал гьекъана,​
​Мактабазда гьеб мацl ​
​КиналгIаги тункулел​Гьанже рукъулел зарал.​
​абуни,​
​Дица Прагаялъул​
​улкаялъ рарал​

​ТIолго цIурмаз ахIула.​
​НекIо росулел кверал,​
​Нилъер улкаялда рагIи ​
​КьогIалги гьуиналги.​

​Амма гьал кьурабалъ ​
​—​Дидаса ратIалъана.​
​тоге.​
​—​

​гьарулев гуро.​
​ЦохIо нухалда кIутIе ​
​Цере дадахъ рукIарал​
​ЧIухIарал асараз окопал ​ГIумруялъ кьурал лълъарал ​

​Авар мацlалъе бакl ​
​ТIолго гIораз ахIула.​

​Нуж сабаблъун вагъана.​
​Амма дир мохъал, нуж гIорхъабазда чIа,​

​Гьекъана гIодулаго,​

​Ва пачалихъазул Ассамблеялда​
​чIвай —​
​ЛъикIал гьудулзабигун​
​рукъе абе,​
​Гьекъана велъулаго,​гуро,​
​Цо ччугIигIин гIинда ​
​Унго-унго руччаби!​
​Сукнодал шинелал дагь ​
​ТIогьол махIал гьекъана.​
​Гьитlинаб рукlнисан кlалъалев ​
​ТIолго ганчIаз ахIула.​
​Огь, руччаби, агь, руччаби,​
​абе,​
​ГIинтIи дица бетIана,​
​гьитlин гьабизе​
​речIчIе—​
​КигIан гIемер бухIараб.​
​Рагъдаса солдатал руссаян ​
​ГIидрабазда наку чIван,​
​Дун кlудияб пикру ​
​Цо кьурда гьецIо ​
​Гьеб цIадуца керен-ракI​— дида лъаларо».​
​Их тIаде гIунтIарабго,​
​Кьурул рагlалда чlун, гьеб ахlулеб куц!​
​ТIолго рохьаз ахIула.​
​ЦIадай кIанцIана пулан.​
​Мун щайзе гIодулев ​
​Гьезул бакънал гьекъана.​
​кьерилаз​
​кьабе —​
​Нужер цIар гьуинлъигун​
​Гьелъ гIодулей йиго, гIодулей йиго,​
​Лъай босилеб куцалда​
​Камилаб гьаракьалъ нилъер ​
​Цо гъотIода тIил ​ЦIеде къулун вукIана;​
​Гьадинаб хIинкъараб дуниялалда?​
​Иццахъ, лъарахъ гIодов чIун,​
​рагlичlони?​
​Улбузул гьари гIадин.​гъасда​
​кинан гьабилеб,​
​Нуха унеб мехалда​
​Гlагараб магlарул кечl ​
​Нухда унел васазе​
​Нуж лъазегIан дун ​
​«Дица гьеб чIаголъи ​
​ЧIагIа гьекъолеб гIадин.​
​мугlрул, гlурул рагlалда​
​ГъутIбузул зигар гIадин,​

​Унго-унго руччаби!​
​КучIдул хъвалев вугин, чIагого вугин.​
​чIван​
​Щай дие гьал ​

​Гьорол къояз рохьазда​Огь, руччаби, агь руччаби,​
​Гьелъ абуна: мунин, гьеб кинабго лъан,​
​Полпида тIад кIалги ​
​жидерго гъасда?​

​Гумузул гьаракь гIадин;​
​Унго, киве рехичIев?!​
​щаями дида,​
​Гьекъана хъахIил зобал,​Чияр мацl бицунеб ​

​Улкабазул гаванахъ​
​асир,​Гьелъул мацIцI бичIчIана ​
​НакIкIазде тIадеги пун​
​Щай, дир магlаруллъи, магlарул чагlаз​Океаназулъ регун,​

​Гьеб гIоралъ нужер ​
​гьитIинай ясалъ,​
​нур.​
​дир лъималахъа?​

​ХъахIилал карачелалъ​
​ГIурулъе кIанцIана дун.​
​Дне жаваб кьуна ​Гьаб ракьалда чIараб ​
​Дир гьаракь бахъани ​

​Гьабулеб хъуй кинигин;​Нуж лъаралго лъаралъа​
​Кинан мун гIодулей, щай мун гIодулей?​
​Бекараб гьакил берлъун​
​бугеб Дагъистан,​Аххада самолеталъ​

​Лъарал рагIалда ана.​
​гIодизе ккела,​
​Гьекъана гъугъай, пири,​
​Щай дие къваригlун ​

ПатIимат

​Борхун иналде цебе,​
​гIумру​
​Балагьал лъарав дун ​
​Гьуралги рикьизарун​

​жаниб ракl кьвагьун.​
​НакIкIал хъвалхьун эхеде​
​Нуж лъазегIан дир ​
​дида бихьана.​

​беразда.​
​Хваги дун жакъаго ​
​БачIараб тел кинигин;​Киналго нуж, вацал, дица ахIила.​
​БухIулеб гьаб тIалъи ​

​Гьез чIух лъуна ​
​хвезе батани,​
​Полк чIараб гIорхъодасан​
​тарал​

​рагъда хутIана,​
​Гьекъана гьагал цIаял,​
​Метер магlарул мацl ​
​Паракъат вугеб мехалъ.​

​Гьелъул гьаркьидалъул ракьалда ​
​Дир бахIарал вацал ​
​лугбал.​
​рахъалъ абила:​
 

Бицунге

​ХIалхьи босулеб рокъов​
​дунги паркъела.​уна гьеб нахъе.​
​Гьез цIилъана дир ​
​Амма дица дирго ​Дунго ахIарав гIадин;​

​ХъахIаб къункъра лъугьун ​
​Сордо лъикIан абун ​Гьекъана ралел цIадал,​
​Лъаларо, Мухlамад, цогиязул иш,​
​Хехго хур бакIаризе​хъахIилаб зодихъ​

​бачIуна духъе,​
​Гьелъ бетизе гьабуна.​ругънал.​
​Хаслихълъидул накIкIал щун,​Къо щвела борхатаб ​
​Къо саламин абун ​полоп​

​Кинабго черхалда лъикlлъана ​Цингиги гьеб рагIула,​
​къачараб гурищ?​тIолеб магIу щиб?​
​Дир кIутIби сверухъ ​Аваразул калам, гьелъул камиллъи!​
​гIадин.​

​Дун вачIине гьаниб ​Жеги би тIинкIичIелъ ​
​ГIодобе бачIунаго.​
​Къана данде цаби, вахъана тlаде.​Цо тIагIамаб сас ​
​—​Дуда рагъ бихьичIо, ругънал ссудичIо,​

​Гьекъана хъвалеб гIазу​бадиса къватlиб,​
​Къочардулел кIутIбузул​цо бакI бихьула ​
​Мун щайзе гIодулей, мун щай гIодулей?​Гьелъ рухIизе гьаруна.​
​Дир магlу бачlана ​
 

Лезгинка

​Бокьухъе къалъе бакъан,​Гьезул тIелалда гъоркь ​
​дун ккола гIодизе,​
​къалал​Гlагараб, бацlцlадаб магlарул мацlалъ.​
​рагIула,—​

​гьудулзабазул.​
​Гьаб ракI лъукъарав ​Гьал дир магIарзул ​
​нилъер гlадатаб,​
​Дида дур цIар ​

​Къукъа буго чIварал ​
​тараб рекIкI.​
​Гьогьомараб, бацIцIадаб.​
​Гьел кlалъалел руго ​

​Щурщулел ругел гIадин.​къункърабазул тIел,​
​Цинги гьудулзабаз гьабун ​Гьекъана мугIрул гьава,​
​Пуланав Хlасанил сихlирлъиялъул…​ГIищкъу, гIищкъу, гIищкъуян​
​Боржун унеб буго ​ццин,​
​Аххаде гIорухъе ун.​
​Кьерхен-роцlцlеналъул, боцlи-панзалъул,​КиналгIаги гIолилал​

​нухалда.​
​Дидани бихьана тушбабазул ​

​МугIрул тIохазде вахун,​
​Исана букlинеб магlишаталъул.​
​РагIула гIаламалъул​
​Ралагьулел зодихъ щибаб ​

​ахIичIо.​
​ЦIваби дица сардида, —​ах, хур, хералъул,​
​ГIумру, гIумру, гIумруян.​
​Гьелъин нилъ пашманго, бутIрулги рорхун,​

​Ракьалда панаял кучIдул ​
​Гьекъана хъуби цIу-цIун​Гьез бицунеб буго ​
​Горда кIутIараб гадин,​
​роржунел руго.​

​гIадии, рокьнялъ цIурал​
​ТIерхьунаго хадув ун.​
​дида.​
​Гозо бегIераб хIинчIалъ​

​Нилъее салам кьун ​Мун кодой ккун ​
​Баккулаго данде ун,​Нухлулазул гьаракь рагlана ​
 

Къункъраби

​рагIула,​
​халатал саназ​
​пащман гьайичIо.​Хъатал цIу-цIун багIарбакъ,​
​Гьале, гьеб мехалда, борхалъудасан​Дида дур цIар ​

​Гьел иххаз хаселаз ​Жеги мун гьерсаца ​
​Гьекъана щибаб къойил​Я йокьулей гьечlо, я чlужу гьечlо.​
​ЦIадастанилан абун.​
​ратилин.​Мун рекIкIалъ кIвекIичIо, дулъ жахIта гьечIо​

​ГIитIинго, кинидаго.​къулизе​
​лъуна​ХъахIал къункърабазде сверун ​
​Мун щайзе гIодулей, мун щай гIодулей?​Байбихьана гьекъезе​Берал къанщулелъул тlаде ​
​Дица гьалда цIар ​зобазда​

​дун ккола гIодизе,​Цо бергьараб гIищкъуялъ,​
​Я гlагарлъи гуро, я гьудул гуро.​ГIащикъзабазул улка…​
​Доба борхалъуда хъахIил ​Гьаб гIумру лъарав ​
​Дица хъантIун, гIедегIун​
 

Огь, руччаби!

​Гьедин холев вуго, хадур гlодизе​Гьанже мун гIатIилъана,​
​Кирго рукъун гьечIин, къанабакь лъечIин.​
​ахIилеб?​
​ Расул ХIАМЗАТОВ ​
​угьдула.​Иххалъул иццул бетIер…​
​Дида ккола, рагъда, камурал васал​
​Лъица бесдаласде васин ​
​• СТИХИ С ПЕРЕВОДОМ​

​Гlицlго ахалъуда чундул ​ТIоцебе дий чваххараб​
​кьурдизе.​
​Дир эбел камуна, дир эмен хвана,​
​• Цо-цо мехалъ урхъула​
​ахlдола,​
​Дир хIасраталъул рогьел,​
​Накъиял риччанте гьанже ​
​киналго руго.​

​• ВатIаналде​
​Гlицlго борхалъуда цlумал ​
​Дир бусен, дир гъансито,​
​бахъулеб буго,​
​Дур киниде къулун ​
​• Дур цIар​
​сверухълъиялда.​
​Нусго миллион буго.​

​Дица дуе тIагъур ​
​Дурни эбел йиго, эменги вуго,​
​• ЦIадастан​
​Рагlуларо цо сас ​
​Нусго цIараки гуро,​
​Щив свакалаян.​
​гьитIинаб лъимер?​
​• Дун цIидасан гьанже​

​лъил ракь гьабали,​
​ЦIада:​
​Гьанже балагьилин,​
​ГIумру жеги лъачIеб ​
​• Нилъер цIарал​
​Дида лъалеб гьечlо ​
​Дунял цIун буго ​
​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​

​Мун щайзе гIодулей, мун щай гIодулей,​• Огь, руччаби!​
​согlаб ракьалда.​лъана,​
​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​
​Налъилъунги ккун буго.​• Къункъраби​
​Къо лъикlилан дица ​Гьел рихьун дида ​
​Херал бахIарлъизе, хварал рахъине.​
​Дие кечI гIумрулъунги​
​• Лезгинка​

​буго,​
​РекIелъ щибжо гьунареб?​
​Кьурдилин, йокьулей, нилъехъ хал гьабун,​
​ГIазуги биунаро;​
​• Бицунге​
​Тlарамагъадисеб къвал балеб ​
​гьел, —​
​зобалазда​

​Гьаниб мегIерги гьечIо,​
​• ПатIимат​
​ганчlазда тlасан;​Цо ракIалъул руго ​
​ГIатIидал рорхатал гьал ​
​гIадин.​
​• Къо гьeчIо​
​Лъин кlанцlулеб буго ​
​Цо бакIалда ратичIел,​

​Цадахъ гьаб гIумруялъ, гьаб гIаламалда,​Чваххун унеб лъар ​
​• ГьитIинай Шагьриде​
​чабхил кlкlалахъан,​Дир хIасраталъул вацал,​
​Дунял ахада тун, воржина цадахъ.​

​Гьезул кечI чваххулаан,​• Цо-цо мехалъ урхъула​
​Лъар чваххулеб буго ​Нусго улкаялда гьеб.​
​Къо лъикI, рокьул гIалам, дуда хадув дун,​Цересал умумузухъ,​
​• Авар мацI​

​гlодов кколев дун.​
​Лъалеб асар батана​йигей?​
​Цо-цо мехалъ урхъула​• Муса МухIамадовасе​
​Цо лъарал рагlалда ​

​Лъалеб батичIониги.​Космосалдейищ мун къачIалей ​
​Законалъ гьукъун буго.​• ГIахьвахъ​
​унаго,​Биччай, нилъер миллат, мацI​
​Дур рорхарал кверал, кие йоржуней?​Йокьулей яс йикъизе​

​• Расул ХIАМЗАТОВ​

​Кьуруги батlалъун цеве ​

​Киналго полюсазда.​Щив свакалаян.​
​БецIал сардалги гьечIо,​
​• Стихи Расула Гамзатова​унев, бида вецlцlун дун;​

​Дур кунчIиялъ цIунана​
​Гьанже балагьилин,​
​Гьанир чуялги гьечIо,​
​Н.Гребнева​

​Кьурда квер чlван ​ЦIорочIо, квачачIо дун.​
​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​хъамурал.​
​Перевод с аварского ​Ноль макьилъ вихьана, кьалда лъукъ-лъукъун,​
​Чваххана цIад, бана цIер —​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​

​Чода тIад лъун ​Цада.​
​Авар мацl​Дунялалда тирана.​
​Дуй накаби чIвала, мутIигIав вугин.​гIадин,​Преемника Гамзата из ​
​земле.​дун​Цо гьаниб, цо доба — цадахъ кIиябго​

​Йокьарай яс чан ​
​Расула-​
​Всех вас, кого оставил на ​Дур панаяб цIагун ​
​дур лъалкIда хадув.​
​Цересал умумузухъ,​

​Аварским словом земляка ​
​Из-под небес по-птичьи окликая​Нусго цIараки гьечIеб,​
​Уна дун лъедолей ​
​Цо-цо мехалъ урхъула​

​Аварцы вспоминали иногда​
​мгле,​
​Буго мун, ЦIада росу,​
​Цояб хIетI малъалда, цояб агъалда,​

​абилеб.​
​могильной близ аула​
​такой же сизой ​
​Ихдалил кочIол гьулак.​гьабун гьадин жемилин.​

​ХIасратаб магIарул мацIалъ ​Чтоб у плиты ​
​Я поплыву в ​ТIоцебе дий ахIараб​
​Дур гъежда тор ​
​Расул вугилан,​здесь!​

​стаей​
​Дир хIасраталъул рогьел,​
​гIебеде дица,​Гьав нилъер Хмамзатил ​
​зароют в землю ​

​Настанет день, и с журавлиной ​
​Дир бусен, дир гъансито,​
​Цояб квер битIула ​
​хIисаб гьабун,​

​Но пусть меня ​
​аварская сходна?​
​Дица, гъванщаги ккун, тункила цоцалъ.​буго ракI.​
​Цо-цо нухлулаца дир ​

​погибну где угодно,​
​От века речь ​

​гъорлъе цIалел​
​Боржине къачIараб хIинчIлъун ​

​Щиб лъалеб, хабада цересан унел​
​Я за него ​
​с кличем журавлиным​
​Полпилаб чваххидалъ дун ​

​квералъул зарукь​
​гьаниб букIине.​
​Сахалина - весь.​
​Не потому ли ​

​дир рокьул улка.​Дир каранда лъураб ​
​Амма хоб бокьила ​
​От Балтики до ​
​И выкликают чьи-то имена.​
 

Нилъер цIарал

​ГIуцIун буго дица ​
​Щив свакалаян.​хвелевали,​
​цветущий и свободный​длинный​
​гIащикъ:​Гьанже балагьилин​

​Лъаларо кивехун дун ​Мне дорог край ​
​Они летят, свершают путь свой ​Дун — цIидасан гьанже ццидалав ​
​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​Бокьула гIураб ракь, магIарул тIалъи.​
​по-аварски пел, как мог.​

​людьми они брели.​Дихъе квер бегьуге, дунго вилълъина.​
​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​цоги рокьиялъ​
​О ней я ​
​Как по полям ​

​кIутIби,​КечI ахIеян абе, хъат чIваян абе!​
​Ва амма батIаго ​Страну Советов,​
​строем,​
​руго дир цабзаз ​

​ГIорул карачелаз, киналго хIанчIаз​КучIдулъ гьеб ахIана, жеги ахIила.​
​А более всего ​
​Летят своим определенным ​Амма данд къан ​
​гьаб гIаламалъул!​кинабго рахъалъ​

​В ней каждый, даже малый, уголок,​
​журавли​
​дир кереналда.​
 

Дун цIидасан гьанже

​Свери гIатIид гьабе ​Дица кIвараб куцалъ ​
​планету,​
​Я вижу, как в тумане ​
​Чанги тIухьи буго ​КьабгIе абе къали, пуйзе те зурма,​

​нилъер улка!​Я жизнь люблю, люблю я всю ​
​Сегодня, предвечернею порою,​
​гьечIо. Дун — лъукъараб чан,​Дунгун цадахъ кьурде, кьенсер-бер берцин!​
​Дунялалда бищун гьаб ​поет?​

​Мы замолкаем, глядя в небеса?​Гьеб гьаракь дир ​
​дуниял бакьулъ​Бокьула, МухIамад, дие гьаб дунял,​
​Кто по-аварски пишет и ​печально​
​хутIизе буго.​

​Гьаб тирулеб бугеб ​гьечIо.​
​из последних,​так часто и ​
​ГьакIкIан кIалгун дунял ​Кьурабазул лъимал, нахъе-нахъе къай,​
​Киданиги дида ричIчIизе ​Ужели я писатель ​

​Не потому ль ​гьаракь гьабуни,​
​кьабизе дихъе,​кинигин,​
​Ужели прочитает перевод?​нам голоса.​Гьеб рокьуда рекъон ​
​Бихьея тIил кьея ​

​Гьел, нилъер магIарул мацIалъ ​Махмуда, мой наследник​
​Летят и подают ​буго.​
​Гьениса вахъина, жеги ахIила.​гьарурал кучIдул,​
​И чтобы понять ​
 

ЦIадастан

​тех дальних​
​НекIоялде тIаде жегиги ​
​къулани,​
​Бидулъ къаламги ччун ​

​велик.​
​поры с времен ​
​жеги некIсияб рокьи,​Хабаде берцинаб гьумер ​
​МахIмудил пасихIлъи, гьасул хIасралъи,​

​Но, мне родной, он для меня ​
​Они до сей ​
​Хун гьечIо дилъ ​
​гIищкъул гуреб.​

​кколев?​
​с трибуны ассамблеи,​
​белых журавлей.​
​Дун тарулев гьечIо, дун чIаго вуго.​

​Хабар гьабиларин гьаб ​
​Бищун ахирияв поэтиш ​
​Пусть не звучит ​А превратились в ​
​щваниги,​

​хабалъ лъезегIан,​Дун магIарулазе, гьедин батани,​
​язык,​эту полегли когда-то,​

​Доба-гьаниб тункун ругънал ​
​Дирги ракI гьедула ​

​гаргадилел?​
​Пусть говорят, что беден мой ​
​Не в землю ​
​вуго.​

​хьвагIула.​
​Щиб, цоги мацIалъиш нилъ ​
​всегда душой болею,​пришедшие полей,​
​ГIодой къуличйого вачIунев ​

Дур цIар

​Саламалъе рокьул куркьби ​рукъоре щвейгун,​
​Я за него ​
​С кровавых не ​
​вуго, гIорулъа къватIив​

​самолетаца​
​Гьанже нухалги тун ​

​сегодня умереть.​
​Мне кажется порою, что солдаты,​

​Гьанже дун гIун ​Гьезда тIад роржунел ​
​улбуз.​
​То я готов ​
​Журавли​гъанкъилин абун.​

​Угьдулел руго гьел, огь, дуниялан.​
​Нух битIагийилан абуна ​
​мой язык исчезнет,​
​Киналго нуж, вацал, дица ахIила.​

​Цояз гъорлъе цIана ​
​океан хъвалхьун,​
​унеб мехалда​
​И если завтра ​

​тарал​
​карачалабалъ,​
​Гуми унел руго ​
​Гьаб мацIалъ рукъоса ​

​нем не петь,​
​Гьелъул гьаркьидалъул ракьалда ​
​Цояца квер кьуна ​
​Цоги бакъан, гьечIо гIищкъул гурони.​

​нилъер.​
​Другой язык, но мне на ​
​дунги паркъела.​
​Цин ваккун, цин тIерхьун, рохьоб чан гIадин.​

​бакънал, —​Киниги гьулакги кIикIана ​
​болезней​
​ХъахIаб къункъра лъугьун ​гучаб чваххиялъ,​
​Рохьазда чундузул чапулел ​

​кечI ахIулаго,​Кого-то исцеляет от ​
​хъахIилаб зодихъ​
​Хадув дун вачана ​бугеб кечI.​
​Гьеб мацIалъ панаяб ​

​Не врач, не знахарь, а родной язык.​
​Къо щвела борхатаб ​
​рекIкI-макру гьечIеб.​
​ХIасраталъул буго гьезул ​

​киниги.​
​Когда я понял, что меня излечит​
​нухалда.​
​Гьунар дилъ букIана ​

​хIанчIи, —​Черхалда борчараб рачел ​
​миг,​Ралагьулел зодихъ щибаб ​
​КIудияб чIаголъи гьечIонаниги,​Роржанхъулел руго хъахIилал ​
​нилъер халкъалда​Я оживал, и наступил тот ​

 

ВатIаналде

​Гьелъин нилъ пашманго, бутIрулги рорхун,​
​ГьитIинав вукIана, нужеда лъала.​
​рокьи гьечIони.​
​Гьеб рекъараб буго ​

​родимой речи,​
​роржунел руго.​
​поэт лъугьана. —​
​Маргьуцин лъикI луро ​

​малъизе ккела.​
​И, смутно слыша звук ​
​Нилъее салам кьун ​
​Дун цIидасан гьанже ​

​руго,​
​Мактабазда гьеб мацI ​

​О выходках какого-то Али.​
​халатал саназ​

​А. С. Пушкин.​
​Цогиял саринал маргьаби ​
​улкаялъ рарал​
​О хитрости какого-то Гасана,​

​Гьел иххаз хаселаз ​
​Ригьал мутIигIал руго.​
​рокьул гуреб!​
​Амма гьал кьурабалъ ​
​вели​

​ратилин.​Рокьиялъе киналго​Дунялалда сарин цо ​
​гьарулев гуро.​Я умирал, а люди речь ​
​ХъахIал къункърабазде сверун ​киналго цIарал.​
​АхIуге, ахIуге, ахIуге дие​

​Авар мацIалъе бакI ​в долине Дагестана​зобазда​
​Дица дуе кьуна ​лъел?​
​Ва пачалихъазул Ассамблеялда​В полдневный жар ​
​Доба борхалъуда хъахIил ​

​киналго цIарал,​Чашкаялъуб тIураб хIабургъараб ​
​гуро,​аварском языке.​
​Кирго рукъун гьечIин, къанабакь лъечIин.​
​Дуца дие кьуна ​Кеп кинаб букIунеб, чогърол бакIалда​

​ГьитIинаб рукIнисан кIалъалев ​На мне родном ​
​Дида ккола, рагъда, камурал васал​ГIадатги, гIамалги, хьвадиги бихьун.​
​кини.​гьитIин гьабизе​
​и говорили​

​Къункъраби​щвана гIумруялъ,​
​Гьороца кIикIулеб пашманаб ​Дун кIудияб пикру ​
​Два человека шли ​Налъилъунги ккун буго.​
​Нилъей чанги цIарал ​

​Цоги хабар кинаб? — Лъимер тIад гьечIеб,​
​Кьурул рагIалда чIун, гьеб ахIулеб куц!​
​И вдруг услышал, как невдалеке​
​Дие кечI гIумрулъунги​

​ШагIирзаби уна, шигIру хутIула.​
​хазина.​
​кьерилаз​
​бессилье​
​ГIазуги биунаро;​
​Дун шагIир ватани, шигIру мун йиго,​
​ГьечIо дунялалда тIокIаб ​

​Камилаб гьаракьалъ нилъер ​
​и умирал в ​
​Гьаниб мегIерги гьечIо,​
​дида.​
​Цогиял рагIаби — гьадингоял жал, —​
​рагIичIони?​Так я лежал ​
​гIадин.​

​ШагIирилан абун абуна ​
​хабар!​
​ГIагараб магIарул кечI ​
​- и плакальщицы нет.​Чваххун унеб лъар ​

​щурулеб мехалъ,​
​Берцинал ясазул гурони ​
​мугIрул, гIурул рагIалда​
​Чего уж там ​

​Гьезул кечI чваххулаан,​
​Дица дуе кучIдул ​
​Бицунге, бицунге, бицунге дие​
​Щай дие гьал ​

​Ни матери, ни друга нет, ни милой,​Цересал умумузухъ,​
​ГIащикъзаби уна, гIищкъу хутIула.​
​ПатIимат, ПатIиматин.​
​жидерго гъасда?​

​во цвете лет,​
​Цо-цо мехалъ урхъула​Дун гIащикъ ватани, гIищкъу мун йиго,​
​ТIолго дуниял даим:​Чияр мацI бицунеб ​
​О том, что я погиб ​Законалъ гьукъун буго.​

​дида цIар.​
​Бераз рорхулел тIелхал,​Щай, дир магIаруллъи, магIарул чагIаз​
​над моей могилой​Йокьулей яс йикъизе​
​ГIащикъилан абун лъуна ​ТIелхаз рахчулел берал,​

​дир лъималахъа?​И чтобы плакать ​
​БецIал сардалги гьечIо,​гIадамаца​
​ПатIимат, ПатIиматин.​Дир гьаракь бахъани ​
​где-то в стороне.​Гьанир чуялги гьечIо,​

​Мун дандчIваралдаса гьал ​
​Гьезие гвангъулеб бакъ:​
​бугеб Дагъистан,​И стонут лани ​
​хъамурал.​

​Чу кьололеб мехалъ, дий кьурал руго.​Нилъер гьитIинал тIанчIи,​
​Щай дие къваригIун ​
​орлы клекочут где-то,​Чода тIад лъун ​
​кьурал руго,​ГIолел руго, ПатIимат,​

​жаниб ракI кьвагьун.​Лишь в вышине ​
​гIадин,​Гъалал кьурулелъул дуй ​
​ПатIимат, ПатIиматин.​Хваги дун жакъаго ​
​мне,​Йокьарай яс чан ​

​батIи-батIиял:​Дида цадахъ ахIдана:​
​хвезе батани,​
​не явится ко ​Цересал умумузухъ,​
​ГIемер цIарал руго ​

​РекIел дандерижиял​
​Метер магIарул мацI ​Не знает и ​
​Цо-цо мехалъ урхъула​гIадамаз кьурал​
​Дица дунял сверана,​рахъалъ абила:​

Цо-цо мехалъ урхъула

​это​
​кIалтIа букIина.​
​Хадуб гьаб гIумруялъ ​ПатIимат, ПатIиматин.​
​Амма дица дирго ​Я умираю, но никто про ​

​Мун кIалъазегIан дун ​
​балагьун.​
​гьардана:​
​Лъаларо, МухIамад, цогиязул иш,​

​самому.​
​гьве, пиштIе, бортила,​
​Дие — цIа бакарал нухахъ ​
​Дур гордухъ дун ​ругънал.​

​Пред тем, как стать землею ​
​Дун дур мутIигIаб ​
​цIвабзахъ балагьун,​
​Дуца гъалал кьурана,​

СТИХИ С ПЕРЕВОДОМ

​Кинабго черхалда лъикIлъана ​

​земле родимой​
​кавабахъ квачIида чIела.​
​Дуе кьуна зодой ​Гьоркьоб замана ана,​
​Аваразул калам, гьелъул камиллъи!​Я распластался на ​

​Дир чу дур ​кьураб.​
​ПатIимат, ПатIиматин.​Къана данде цаби, вахъана тIаде.​
​нужный никому,​
​ЛъабцIуса кIваричIо, цохIо цIал гIела,​ЦIунизе умумуз нилъее ​

​КинабгIаIги рагъи-тIох:​бадиса къватIиб,​
​Забытый и не ​Дур чан, хIажалъигун, кIанцIила духъе.​
​Нилъер кIиязулго цо-цо цIар буго,​Чвахулеб лъарал кечIги,​Дир магIу бачIана ​
​Звенит река, бежит неукротимо.​чилайдул расал,​

​Хварал жаллъун чIаралъухъ.​Гьулаказул гьулчиги,​
​ГIагараб, бацIцIадаб магIарул мацIалъ.​я.​
​Тана духъ чIурхIизе ​ВихьичIеб ххвелги гьабун,​
​ПатIимат, ПатIиматин.​

​нилъер гIадатаб,​

​груди лежал недвижим ​
​Дур хIинчI, гIалам бахун, бачIина духъе.​Цо-цо дун вачIаравго,​
​Данде къана эбелалъ:​Гьел кIалъалел руго ​
​С свинцом в ​буго бухIизе хIули,​

​гьекъезе​Гьобол дуниялалде,​Пуланав ХIасанил сихIирлъиялъул…​
​в долине Дагестана​Дица духъ тун ​
​Гьеб хIорил лъим ​Мун ячIана гьитIинай​Кьерхен-роцIцIеналъул, боцIи-панзалъул,​
​В полдневный жар ​

​гьоболлъIухъ ккани.​
​РацIцIад гьел хьихьаралъухъ.​Хазина цIогьаздаса.​
​Исана букIинеб магIишаталъул.​смерть моя.​
​Мун кIочараб пикру ​ХIабургъине течIого,​

​ЦIуне бищун хирияб​ах, хур, хералъул,​
​Приснилась мне сегодня ​
​ватула,​Дир хIорал цIунаралъухъ,​
​Рокьи гьаб дунялалда.​Гьез бицунеб буго ​

​странно.​Дидаго лъачIого дагьлъун ​
​Баркала, цурдул, нужей,​— ЦIуне, гIураб ракь гIадин,​
​дида.​нелепо все и ​дур гьабурабго.​
​Гьезий баркала кьола.​щиб?​

​Нухлулазул гьаракь рагIана ​Всегда во сне ​
​Дунго кIочон пикру ​Дур хIоразухъ балагьун,​Дида тIадаб хъулухъ ​
​Гьале, гьеб мехалда, борхалъудасан​
​«Родной язык»​ватула,​

​Дир назму разилъула,​
​ГIищкъу, дур хъаравул дун,​
​Я йокьулей гьечIо, я чIужу гьечIо.​ПЕРЕВОД​
​Дидаго лъачIого лъикIлъун ​Дуца гьал къачIалелъул​
​Лъидасан кин цIунилеб;​къулизе​

​абилеб.​чанги гордазе.​
​Дунго щвечIонаниги.​лъала​
​Берал къанщулелъул тIаде ​Хlасратаб магlарул мацlалъ ​
​КъотIила дуца цIер ​ТIубараб мурадалде​

​— Дир ВатIан дида ​Я гIагарлъи гуро, я гьудул гуро.​
​Расул вугилан,​алмаз,—​
​Даим тIуразарула,​Кибего щущалеб цIад.​
​Гьедин холев вуго, хадур гIодизе​Гьав нилъер Хамзатил ​

​Жегиги къачIачIеб къиматаб ​
​Дица гьазул мурадал​
​—​угьдула.​
​хlисаб гьабун,​

​Партал чурулей яс, чу гьекъолев вас.​
​СанагIатаб бакI гьечIо.​ГIаламалде щвараб бакъ ​
​ГIицIго ахалъуда чундул ​Цо-цо нухлулаца дир ​
​иццухъ​

​гIадаб​
​Бикьуларо гIорхъабаз;​
​ахIдола,​Щиб лъалеб, хабада цересан унел​
​Биччанте бихьизе магIарул ​

​Гьаз бусен лъураб ​— Рокьи, ракь кинигинан,​
​ГIицIго борхалъуда цIумал ​
​гьаниб букlине.​
​Я гIагараб росу, я росдал сухъмахъ.​ХIанчIазул жахIта ккела, —​

​ГIаламат, тIабигIат щиб?​
​сверухълъиялда.​Амма хоб бокьила ​
​бихьизе​ГъутIбузда бусен лъурал​
​Рокьул улка, дур гIорхъол​РагIуларо цо сас ​

​хвелевали,​Биччанте рогьалилъ макьилъ ​
​Лъиданиги батичIо.​ГIораз мугIруз бикьула,​
​лъил ракь гьабали,​
​Лъаларо кивехун дун ​Цо гьитIинаб бутIа, гьебцин гIола дий.​

​ГьаздагIан лъикIаб хъулухъ​— Дун гIураб ракь, дур гIурхъи​
​Дида лъалеб гьечIо ​Бокьула гlураб ракь, магlарул тlалъи.​
​Дир тIалъи, тIубан мун бихьичIониги,​Руго дуниялалда;​
​гьечIо.​

​согIаб ракьалда.​цоги рокьиялъ​
​ракI гуронани.​Чанги сихIирал цурдул​
​ГIищкъу гьечIеб бакI ​
​Къо лъикIилан дица ​Ва амма батlаго ​

​КIудияб бакI гьечIо ​Цо рас багьаричIого.​
​— Рокьул куркьбал гIатIидал,​буго,​
​Кучlдулъ гьеб ахlана, жеги ахlила.​рокьи гурони,​
​куц,​бугеб?​

​ТIарамагъадисеб къвал балеб ​кинабго рахъалъ​
​КIудияб ракь гьечIо ​Аян дун витIулеб ​
​Щиб бакIалда мун ​ганчIазда тIасан;​
​Дица кlвараб куцалъ ​хIасрат.​

​АхIаравщинав духъе:​Дие щвараб ЦIадастан,​
​Лъин кIанцIулеб буго ​нилъер улка!​
​Дица цIадирабаз цIаларо ​
​Гьезул ишанаца дун​буго.​

​чабхил кIкIалахъан​
​Дунялалда бищун гьаб ​верстаз,​
​унеб куц.​Цо-цо керен цун ​
​Лъар чваххулеб буго ​гьечlо.​

​Бокьула, Мухlамад, дие гьаб дунял,​
​Бидулъ къаламги ччун ​гаргадилел?​
​Нух битlагийилан абуна ​кечl ахlулаго,​
​Гьеб рекъараб буго ​

​гьарулев гуро.​гьитlин гьабизе​
​рагlичlони?​
​Чияр мацl бицунеб ​Щай дие къваригlун ​
​рахъалъ абила:​Аваразул калам, гьелъул камиллъи!​

​нилъер гlадатаб,​
​ах, хур, хералъул,​Я йокьулей гьечlо, я чlужу гьечlо.​
​угьдула.​Рагlуларо цо сас ​
​буго,​Лъар чваххулеб буго ​

​унев, бида вецlцlун дун;​

​Всех вас, кого оставил на ​

​стаей​строю есть промежуток ​Летит, летит по небу ​
​И выкликают чьи-то имена.​строем,​
​Мы замолкаем, глядя в небеса?​Летят и подают ​
​А превратились в ​Мне кажется порою, что солдаты,​дунги паркъела.​

​Дун вачIине гьаниб ​
​Къукъа буго чIварал ​Гьелъин нилъ пашманго, бутIрулги рорхун,​
​ратилин.​Дида ккола, рагъда, камурал васал​
​Гьаниб мегIерги гьечIо,​Цо-цо мехалъ урхъула​

​хъамурал.​Цо-цо мехалъ урхъула​
​кавабахъ квачIида чIела.​Тана духъ чIурхIизе ​Мун кIочараб пикру ​
​ватула,​Жегиги къачIачIеб къиматаб ​
​бихьизе​КIудияб бакI гьечIо ​

​верстаз,​Гьиндустанги мунги кинаб ​
​Рекъон ккезегIан цин ​Гьединан букIуна дагьа-дагьаб ккун,​
​Жеги мацI лъалареб ​
​Сапаралъ ана гуми.​Пашманго щиб хъван ​

​лъараб​Лъалезда бичIчIулареб,​Щибжо кенчIолеб бугеб,​
​Цо нухалъ кьураби, кьунсрулги рукIкIун,​
​ГьечIо гьаб гIадинаб ​Дун чIагоялъ гьечIо, дун къаникь вуго.​
​хъвараб дур цIар​цо ханжар вуго.​

​рагьун,—​гьорлъ цо цIумлъун ​
​куц каранда жаниб.​Огь, ВатIан!​
​ГIодове щай далулев;​
​ТIалабалъ нух къосингун,​

​Гьанже бичIчIулеб буго:​Хаслихъе гъол югалде​
​дир мурад.​Гьенире ракетал роржаян ​
​Дур цIар — дир цIваги цIаги.​
​КиналгIаги тункулел​

​чIвай —​ТIолго рохьаз ахIула.​
​ГъутIбузул зигар гIадин,​ХъахIилал карачелалъ​
​БачIараб тел кинигин;​Хехго хур бакIаризе​
​Къочардулел кIутIбузул​ГIищкъу, гIищкъу, гIищкъуян​

​Гозо бегIераб хIинчIалъ​Дица гьалда цIар ​
​Дир хIасраталъул рогьел,​Дунял цIун буго ​
​Цо ракIалъул руго ​Лъалеб батичIониги.​
​Чваххана цIад, бана цIер —​Буго мун, ЦIада росу,​

​Дица, гъванщаги ккун, тункила цоцалъ.​гIащикъ:​
​Амма данд къан ​
​хутIизе буго.​НекIоялде тIаде жегиги ​
​Доба-гьаниб тункун ругънал ​гъанкъилин абун.​

​гучаб чваххиялъ,​ГьитIинав вукIана, нужеда лъала.​
​Рокьиялъе киналго​
​ГIадатги, гIамалги, хьвадиги бихьун.​дида.​
​Дун гIащикъ ватани, гIищкъу мун йиго,​Чу кьололеб мехалъ, дий кьурал руго.​

​гIадамаз кьурал​Дуе кьуна зодой ​
​ВихьичIеб ххвелги гьабун,​ХIабургъине течIого,​
​Дир назму разилъула,​Дица гьазул мурадал​
​ГъутIбузда бусен лъурал​Цо рас багьаричIого.​унеб куц.​

​куц,​Гьезда лъала, бичIчIула,​
​Гьел, чIагоял чIвараб ххвел​
​ХIоразул тIаралъуда​Дур надал байданалда​
​би​ватIан гьаб,​

​МугIрул тIокIкIарал иццахъ ​Аваданаб Дагъистан.​


​ГIатIидаб Каспиялда гуми ​

​Дагъистан​

​хадуб букIараб,​

​микьабилеб их​

​Дида мун кIоченчIо, дун кIочон танищ?​

​къасд ккарай,​

​Дун хадув лъугьарай, кодой щвечIей яс,​

​ГIищкъу ккезе гьабулел,​

​Ургъел, рохел хисана.​

​Нуж цоцада релълъарал,​

​Унго-унго, руччаби!​

​куц!​

​куц,​

​Добе гьимулеб гьумер,​

​Унго-унго, руччаби!​

​Дица гьелги гуккана,​

​Гьанже рукъулел зарал.​

​ЛъикIал гьудулзабигун​

​ЦIадай кIанцIана пулан.​

​Унго-унго руччаби!​

Стихи Расула Гамзатова

​ГIурулъе кIанцIана дун.​

​Киналго нуж, вацал, дица ахIила.​
​хъахIилаб зодихъ​
​цо бакI бихьула ​
​Боржун унеб буго ​

​Нилъее салам кьун ​
​зобазда​
​Накъиял риччанте гьанже ​
​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​

​ГIатIидал рорхатал гьал ​
​Космосалдейищ мун къачIалей ​
​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​
​Цояб хIетI малъалда, цояб агъалда,​

​буго ракI.​
​Гьанже балагьилин​
​гьаб гIаламалъул!​Гьаб тирулеб бугеб ​
​къулани,​

​Дирги ракI гьедула ​
​Угьдулел руго гьел, огь, дуниялан.​
​Рохьазда чундузул чапулел ​рокьи гьечIони.​
​Дунялалда сарин цо ​

​кини.​
​Цогиял рагIаби — гьадингоял жал, —​ТIолго дуниял даим:​
​Нилъер гьитIинал тIанчIи,​
​Дица дунял сверана,​Гьоркьоб замана ана,​

​ПатIимат, ПатIиматин.​
​ЦIуне бищун хирияб​
​ГIищкъу, дур хъаравул дун,​
​—​Рокьул улка, дур гIорхъол​

​— Рокьул куркьбал гIатIидал,​
​Цо-цо керен цун ​
​Гьудулалъулги дурги​ХIасраталъул улка, мун​
​ГIищкъуялъе ригь гьеч! о.​

​— Рокьи ккарал цолъеян.​
​— Гьелъул кьер?​
​— Дур хазина, бечелъи?​
​— Гьадабго ракьул, рокьул.​

​— Мун асирлъун вукIанищ?​
​— Цоги?​
​— Рокьул судалде ккана.​
​— ЦIаларав кив, гIелму щиб?​

​— Дур хъулухъгин хIалтIи ​
​ЦIадастаналдаса гIадатав чи​
​чи.​Гьудулалда данд чIвачIеб.​
​Гьадинго арал руго.​

​Цо гIищкъу, гIищкъу, гIищкъу, —​
​гьечIо​
​ГIазу бачIеб къо ​
​Дир гIищкъул улкаялда.​

​гьечIо.​
​КечI гьабичIеб къо ​
​букъун зар…​
​Гьез жодорго килщал ​

​куцалъ.​
​абуни,​
​рукъе абе,​
​Мун щайзе гIодулев ​

​КучIдул хъвалев вугин, чIагого вугин.​
​Дне жаваб кьуна ​
​БухIулеб гьаб тIалъи ​
​бачIуна духъе,​

​Мун щайзе гIодулей, мун щай гIодулей?​
​ццин,​
​Мун кодой ккун ​
​дун ккола гIодизе,​

​киналго руго.​
​Мун щайзе гIодулей, мун щай гIодулей,​
​гIадин.​
​Законалъ гьукъун буго.​

​Чода тIад лъун ​
​абилеб.​
​Цо-цо нухлулаца дир ​
​Лъаларо кивехун дун ​

​кинабго рахъалъ​
​гьечIо.​
​Бидулъ къаламги ччун ​
​гаргадилел?​Нух битIагийилан абуна ​

​кечI ахIулаго,​Гьеб рекъараб буго ​
​гьарулев гуро.​гьитIин гьабизе​
​рагIичIони?​
​Чияр мацI бицунеб ​

​Щай дие къваригIун ​
​рахъалъ абила:​
​Аваразул калам, гьелъул камиллъи!​
​нилъер гIадатаб,​

Муса МухIамадовасе

​ах, хур, хералъул,​Я йокьулей гьечIо, я чIужу гьечIо.​
​угьдула.​РагIуларо цо сас ​
​буго,​Лъар чваххулеб буго ​
​унев, бида вецIцIун дун;​Я хекко ватула, я кватIун ккола,—​

​Борхатаб магIарде гIазу ​Цогидав харула къадахъа ​
​гьадабго гордухъ.​Гьоркьор сонал ана: сапарал, рагъал,​
​Кьинч гIадин харана ​
​Гьеб дурго тIагъургун, гьеб дурго ракIгун.​Къварилъарав дида ясалъ ​

​ЦIорол гордазухъан рехун ​
​Дирги шапка тIагъур ​жанир.​
​гьелъухъ гIенеккун…​
​буго хIайранго.​Гьелдаса балъго ниж, г! анч! ал г! олилал​

​нилъан.​ГIолохъанго ругиш нилъгоян ​
​БугебгIан заманаялъ​Дун хвей бигьаяб ​
​Дица гьекъон лъугIулеб​
​Гьал роцIарал зобаца,​Гьекъезе бокьун буго,​

​Гьекъон бахъунеб буто.​Дица сонал гьекъана,​
​Дагъистаналъул ихал,​Дица Прагаялъул​
​Гьекъана велъулаго,​Гьезул бакънал гьекъана.​
​чIван​

​Гьаб ракьалда чIараб ​Гьез чIух лъуна ​
​Гьелъ бетизе гьабуна.​Гьелъ рухIизе гьаруна.​
​Аххаде гIорухъе ун.​Баккулаго данде ун,​
​Цо бергьараб гIищкъуялъ,​

​йик1а​Лъималаздасан йохаги​
​Хирияй, йокьулей эбел​
​Зодилъ ругел ц1ваби ​Каранда рокьи бижарай​
​Лъел бац1алъи рек1елъ ​

​Ах1ула къадруяб гьаб ​
​абулеб г1адин,​Рах1ат гьеч1еб рак1алъ, кинабго черхалъ​
​буго.​
​Дуй г1умру кьуралъухъ ​Гъот1ода решт1араб т1инч1аб ​

​кквелел киниги.​
​къокъаб раг1и​Каранда рак1 лъурай, сордо лъик1, эбел.​
​кьижа, дир мискин.​
​Дица балъго, эбел, кваранаб квералъ​

​Къач1ого каваби васас ​горт1а,​
​Эбел, дир соназул гьал ​росо нахъ тана.​
​Къулулаан т1аде сордо ​Вач1унаан рукъой, кьижулаан дун,​
​Дун къват1ахъ кват1игун, кидаго дуца​къосун кканани,​

​Кий мун йик1аниги ​Щибаб их бач1ингун ​
​Ц1уне лъималилан к1алъай ​– рак1алъ г1адамазе гьел​
​Эбел, дида ккола киналго ​
​Г1адамал цоги руго,​Къо кьурайги мун, эбел,​

​Квер кьурайги мун, эбел,​Балъго маг1у лъица ​
​Расанк1аби лъица нужей ​
​Лъица нужер кини ​
​тот факт, что словосочетание «родной язык» во многих языках ​словарного запаса нового ​

Авар мацI

​ему проводником, поддержкой и опорой. ... Но о самом ​
​мамы и языка, на котором она ​камич1о,​
​Эбел, дидасан кумек​Устар цеве ч1олилан,​
​Папуриз ц1алеб мехалъ,​Нурлъун цебе т1амула.​

​Киданиги дида ричlчlизе ​Махlмудил пасихlлъи, гьасул хlасралъи,​
​Щиб, цоги мацlалъиш нилъ ​унеб мехалда​
​Гьеб мацlалъ панаяб ​малъизе ккела.​
​Авар мацlалъе бакl ​Дун кlудияб пикру ​

​Гlагараб магlарул кечl ​Щай, дир магlаруллъи, магlарул чагlаз​
​жаниб ракl кьвагьун.​Амма дица дирго ​
​Къана данде цаби, вахъана тlаде.​Гьел кlалъалел руго ​
​Гьез бицунеб буго ​къулизе​

​Гlицlго ахалъуда чундул ​
​лъил ракь гьабали,​
​Тlарамагъадисеб къвал балеб ​гlодов кколев дун.​
​Кьурда квер чlван ​

​Из-под небес по-птичьи окликая​
​Настанет день, и с журавлиной ​И в том ​
​аварская сходна?​длинный​
​Летят своим определенным ​

​печально​
​тех дальних​
​эту полегли когда-то,​Журавли​
​ХъахIаб къункъра лъугьун ​

​-​къункърабазул тIел,​
​роржунел руго.​
​ХъахIал къункърабазде сверун ​
​Къункъраби​гIадин.​

​Законалъ гьукъун буго.​
​Чода тIад лъун ​кIалтIа букIина.​
​Дир чу дур ​Дур хIинчI, гIалам бахун, бачIина духъе.​
​ватула,​Дидаго лъачIого лъикIлъун ​

​Партал чурулей яс, чу гьекъолев вас.​Биччанте рогьалилъ макьилъ ​
​рокьи гурони,​Дица борцунаро берцинлъи ​
​гьамаро;​
​бакъан​Цин Дагъан, цингиги Дагъистанилан.​

​Лъалезда бичIчIулареб!​КъолъикIилан сардида​
​ГIенеккарал гьурмазда​Сон кисан гьезда ​
​Гьаказул къир-къири щиб, —​Бадиб цIадул гаразулъ​
​Духъе вуссуна дун, дур васалълъ цояв.​

​дуде гьабураб.​чIванани, —​
​Хонжрол тIагъиялда тIад ​Дуца къеда бараб ​
​Воржуна гьороде керенги ​
​Дун дур цIумазда ​Дур цIар зваргъолеб ​

​ШигIру, пикру, балагьи…​Сонал анагIан гIадан​
​ТIалу щайзе угьдулеб;​Цебе бичIчIулароан,​
​Перевод гьечIониги;​ГIадамазухъе щвей буго ​
​гьарун,​Сардилъ дица щурулеб​

​ТIолго цIурмаз ахIула.​Цо ччугIигIин гIинда ​
​кьабе —​Гьорол къояз рохьазда​
​Гьабулеб хъуй кинигин;​Полк чIараб гIорхъодасан​
​Хаслихълъидул накIкIал щун,​Бокьухъе къалъе бакъан,​

​КиналгIаги гIолилал​рагIула,​
​ГIащикъзабазул улка…​Дир бусен, дир гъансито,​
​лъана,​
​Цо бакIалда ратичIел,​Биччай, нилъер миллат, мацI​

​Дунялалда тирана.​
​Ихдалил кочIол гьулак.​гъорлъе цIалел​
​Дун — цIидасан гьанже ццидалав ​дир кереналда.​
​ГьакIкIан кIалгун дунял ​жеги некIсияб рокьи,​

​вуго.​
​Цояз гъорлъе цIана ​Хадув дун вачана ​
​поэт лъугьана. —​киналго цIарал.​
​щвана гIумруялъ,​

​ШагIирилан абун абуна ​дида цIар.​
​кьурал руго,​
​Хадуб гьаб гIумруялъ ​кьураб.​
​Цо-цо дун вачIаравго,​Дир хIорал цIунаралъухъ,​

​Дуца гьал къачIалелъул​
​СанагIатаб бакI гьечIо.​Лъиданиги батичIо.​
​куц,​Цо гьел рукIкIун ​
​Гьел цо кьуркьудулел ​ХIаразда бугеб гьава,​

Цо-цо мехалъ урхъула

​Регун руго гIумруялъ.​
​Кьеларо гьелъухъги гьел.​
​Кьунсрул​буго цIакъ машгьураб ​
​Гуро, гIамал кIудияб гIадамазул ​тIокI буго нилъер​

​МагIарулазул улка,​
​Аххал тIогьода руго, тIогьал гIаздада руго,​
​ккараб.​
​КIочон тана чанги ​

​Ва амма анцIила ​
​йигей, бице?!​
​АнцIила микьида диде ​
​хиял ккарай,​Нуж каканагIан гIемер​

​Нужеца дир азарго​
​Дирго макьаби чIвана.​
​Огь, руччаби, агь руччаби,​
​Цо бохдул росулел ​

ГьитIинай Шагьриде

​Цо гъалал гьурщулел ​
​ЧIурканлъи гьел лугбазул!​Агь, руччаби, огь, руччаби,​
​Гьалмагъзабаз гуккана,​
​НекIо росулел кверал,​Унго-унго руччаби!​

​Нужер цIар гьуинлъигун​

​Огь, руччаби, агь руччаби,​Нуж лъаралго лъаралъа​
​тарал​Къо щвела борхатаб ​
​Гьезул тIелалда гъоркь ​

​нухалда.​
​халатал саназ​Доба борхалъуда хъахIил ​
​бахъулеб буго,​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​
​Цадахъ гьаб гIумруялъ, гьаб гIаламалда,​Дур рорхарал кверал, кие йоржуней?​

​Дуй накаби чIвала, мутIигIав вугин.​гьабун гьадин жемилин.​
​Боржине къачIараб хIинчIлъун ​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​
​Свери гIатIид гьабе ​Кьурабазул лъимал, нахъе-нахъе къай,​
​Хабаде берцинаб гьумер ​

​хьвагIула.​
​океан хъвалхьун,​бугеб кечI.​
​Маргьуцин лъикI луро ​АхIуге, ахIуге, ахIуге дие​
​Гьороца кIикIулеб пашманаб ​хабар!​

​Бераз рорхулел тIелхал,​ГIолел руго, ПатIимат,​
​ПатIимат, ПатIиматин.​ПатIимат, ПатIиматин.​
​Данде къана эбелалъ:​Рокьи гьаб дунялалда.​
​Лъидасан кин цIунилеб;​

​ГIаламалде щвараб бакъ ​ГIораз мугIруз бикьула,​
​бугеб?​Цо-до континенталда​
​Каранда гьалдолеб ракI,​
​Картаялда — хIанчIил тIинчI,​

​— ГIищкъу буго,​— Байрахъалда хъвараб щиб?​
​— Панаяб рокьиялъул.​
​— Холареб рокьи буго.​
​— Дуе рокьулел харбал?​ракI.​

​— Ццин буго.​— Судалде гъоркье кканищ?​
​— ЦIадастан, рокьи, рокьи.​— ЦIада росулъа.​
​Гьадинго арал руго.​
​Гуро рокьи гьечIев ​ГьечIо, гьечIо, гьечIо къо​

​Рокьи гьечIел чагIазе​Гьересидуй бакI гьечIо.​
​Ццин бахъинчIеб къо ​Гьадинго арал руго.​
​Къого миллион соналъ​
​Бакъ щолареб къо ​гьечIо,​

​ХIалихьатал гьезда бихье ​Абе, ма босеян, гьерсихъабазда,​
​Каранзул рекIеда хIунсилеб ​
​Нилъер улкаялда рагIи ​
​Сукнодал шинелал дагь ​Гьелъ гIодулей йиго, гIодулей йиго,​

​Гьелъ абуна: мунин, гьеб кинабго лъан,​Кинан мун гIодулей, щай мун гIодулей?​
​рагъда хутIана,​Къо саламин абун ​
​дун ккола гIодизе,​
​Дидани бихьана тушбабазул ​

Къо гьeчIо

​пащман гьайичIо.​Гьаб гIумру лъарав ​
​Дур киниде къулун ​Налъилъунги ккун буго.​
​Чваххун унеб лъар ​Йокьулей яс йикъизе​
​гIадин,​ХIасратаб магIарул мацIалъ ​
​Щиб лъалеб, хабада цересан унел​Бокьула гIураб ракь, магIарул тIалъи.​
​Дица кIвараб куцалъ ​
​Киданиги дида ричIчIизе ​
​МахIмудил пасихIлъи, гьасул хIасралъи,​

​Щиб, цоги мацIалъиш нилъ ​
​унеб мехалда​
​Гьеб мацIалъ панаяб ​
​малъизе ккела.​

​Авар мацIалъе бакI ​Дун кIудияб пикру ​
​ГIагараб магIарул кечI ​Щай, дир магIаруллъи, магIарул чагIаз​
​жаниб ракI кьвагьун.​Амма дица дирго ​
​Къана данде цаби, вахъана тIаде.​
​Гьел кIалъалел руго ​Гьез бицунеб буго ​
​къулизе​
​ГIицIго ахалъуда чундул ​
​лъил ракь гьабали,​

​ТIарамагъадисеб къвал балеб ​
​гIодов кколев дун.​
​Кьурда квер чIван ​
​Кибе бортараб мун, дир гIолохъанлъи!​

​Мун кватIун кканилан, хъахIлъулев вугин​
​шляпа.​Ясалъул кечI буго ​
​бакъ баккизегIан…​
​ТалихIав гIолихъан, михъалги кьурун,​

​вакке гьаниван​
​ХIорихъан къверкъ гIадин, къватIиб кIанцIана.​
​цIахIилал тIаргъал​
​гьабуна.​Иргадал рехана гордухъа ​

​Керен гIеккана дир ​
​Ясалъ кечI ахIулеб ​

​моцI.​
​Рохелалъ гьоболлъухъ риччалиш ​

​гIахьвалазухъе,​

​Гьаб дуниял сверулеб​
​буго,​
​Бакъ, моцI, тIабигIат гуро.​
​Гьаб бацIцIадаб гьаваялъ,​
​Гьанжеги къеч буссинчIеб.​ГIолохъанлъиги гьанже​
​Гьимулаго кепалда.​
​Гьекъана чагъир гIадин​
​КьогIалги гьуиналги.​
​ТIогьол махIал гьекъана.​
​Лъай босилеб куцалда​
​Полпида тIад кIалги ​
​Бекараб гьакил берлъун​
​Гьекъана гьагал цIаял,​
​полоп​
​къалал​
​МугIрул тIохазде вахун,​
​Хъатал цIу-цIун багIарбакъ,​
​Дица хъантIун, гIедегIун​
​Дие г1олон йохун ​
​Балагьаздаса ц1унаги​
​йик1уней​
​Т1анхал риччан гьайбалъаги​Гьумер берцинай, х1алимай​
​Хирияй, йокьулей эбел.​
​бух1иялъ​
​Кинабго лъик1 бугин ​
​Ц1амг1алаб маг1ица, бух1араб биялъ,​
​Эбелан угьдилеб раг1улеб ​
​Рохьаздаса женжелеб, лъукъараб чан, мун​
​г1адин.​
​Эбелалъ рач1ун жал ​
​Азарго мац1алда гьаб ​
​Кида гьеб бук1инеб, - кват1изе гьеч1о,​
​Чирахъ г1одой кьурун ​
​Кидадай руссина гъасде.​
​тун ругин​Дуца рогьинег1ан г1агараб ​
​дуца бац1ц1араб.​
​Дур васаз иргадал ​
​бугиш нуц1а,​
​къач1ого каву.​Эбел, к1очонаро гьит1инаб мехалъ,​
​Цере-нахъ ниж нагагь ​
​Щурула, абула эбел, эбелан.​
​Мун ц1уни, мун ц1уни, мун ц1уни буго.​
​сардида ц1ваби,​
​Гьелъ гурищ рак1 ​
​Р.Х1амзатов.​
​Лъик1лъи кьурай мун, эбел,​
​Бакъ кьурайги мун, эбел,​
​Кеч1 кьурайги мун, эбел,​

​танани,​
​рицунел?​
​нуж реэдулел?​
​языках слово «мама» звучит практически одинаково. Интересным является и ​

​не в ограниченности ​родной язык становятся ​
​может быть ближе ​
​Дур кумек дий ​
​Унтиялъ йосун арай,​

​Абула муридазда​
​Дур ургъел – дида нахъа…​
​Гьимулеб гьелъул гьумер​
​кинигин,​кколев?​

​рукъоре щвейгун,​
​Гьаб мацlалъ рукъоса ​киниги.​
​Мактабазда гьеб мацl ​
​Ва пачалихъазул Ассамблеялда​Кьурул рагlалда чlун, гьеб ахlулеб куц!​

​мугlрул, гlурул рагlалда​
​дир лъималахъа?​
​Хваги дун жакъаго ​
​Лъаларо, Мухlамад, цогиязул иш,​

​бадиса къватlиб,​
​Пуланав Хlасанил сихlирлъиялъул…​
​дида.​Берал къанщулелъул тlаде ​
​ахlдола,​

​Дида лъалеб гьечlо ​ганчlазда тlасан;​
​Цо лъарал рагlалда ​
​Ноль макьилъ вихьана, кьалда лъукъ-лъукъун,​
​мгле,​меня!​

​на исходе дня,​
​От века речь ​
​Они летят, свершают путь свой ​
​журавли​

ПатIимат

​так часто и ​
​поры с времен ​
​Не в землю ​
​Киналго нуж, вацал, дица ахIила.​

​хъахIилаб зодихъ​
​цо бакI бихьула ​
​Боржун унеб буго ​
​Нилъее салам кьун ​

​зобазда​
​Налъилъунги ккун буго.​
​Чваххун унеб лъар ​Йокьулей яс йикъизе​
​гIадин,​

​Мун кIалъазегIан дун ​
​ЛъабцIуса кIваричIо, цохIо цIал гIела,​
​буго бухIизе хIули,​
​Дидаго лъачIого дагьлъун ​

​чанги гордазе.​
​иццухъ​
​Цо гьитIинаб бутIа, гьебцин гIола дий.​
​КIудияб ракь гьечIо ​

​гьайбатаб.​
​Амма гьанжелъагIан дида ​
​Ялъуни хIасратаб кочIое ​
​Щурула, абула, угьула дур цIар, —​

Бицунге

​БихьичIезда лъаларей,​
​РикIкIалъулел къваридго,​Пири пирхулеб мехалъ,​
​ХIинкъун ахIдарал сардилъ?​
​Пашмакъазул къуцIи щиб,​Щибжо бераз абулеб,​

​Дур сухъмахъалъан ун, дунялги сверун,​
​Сарин буго гьениб ​ГIагараб яргъида кьаву ​
​вуго.​
​къваригIинегIан,​дие кIиябго кваркьи.​

​Гьеб гьаракь къотIани, дун къаникь вуго.​
​вуго,​КъIваридаб щай букIунеб​
​Гьанже бичIчIулеб буго: ​Кьурдаса тIураб мехалъ,​
​Керен бухIулеб буго.​ХIанчIазул кочIол магIна,​

​цIваби​Рорхатал цIвабзазде сухъмахъал ​
​ТIолго сагIтаз ахIула.​—​
​ТIолго ганчIаз ахIула.​Цо гъотIода тIил ​
​Гумузул гьаракь гIадин;​

​Аххада самолеталъ​Паракъат вугеб мехалъ.​
​Цингиги гьеб рагIула,​
​рагIула,—​РагIула гIаламалъул​
​Дида дур цIар ​Гьанже мун гIатIилъана,​

​Нусго миллион буго.​Гьел рихьун дида ​
​Дир хIасраталъул вацал,​Киналго полюсазда.​
​дун​ТIоцебе дий ахIараб​
​Полпилаб чваххидалъ дун ​

Лезгинка

​Дихъе квер бегьуге, дунго вилълъина.​Чанги тIухьи буго ​
​гьаракь гьабуни,​
​Хун гьечIо дилъ ​ГIодой къуличйого вачIунев ​
​карачалабалъ,​

​рекIкI-макру гьечIеб.​
​Дун цIидасан гьанже ​Дица дуе кьуна ​
​Нилъей чанги цIарал ​
​щурулеб мехалъ,​

​ГIащикъилан абун лъуна ​
​Гъалал кьурулелъул дуй ​
​балагьун.​
​ЦIунизе умумуз нилъее ​

​гьекъезе​Баркала, цурдул, нужей,​
​Дунго щвечIонаниги.​гIадаб​
​ГьаздагIан лъикIаб хъулухъ​Аян дун витIулеб ​
​Нагагь дур ц, цин бахъани,​чундул.​
​Чанахъан — дун гуккизе.​
​Цоцаде рачIги рехун,​Эрменияз Севан кье,​

​ракI.​
​Гьелъул ччорбалъ беролеб ​

​чанги угьдула.​
​Дунялалда гIагарлъи гIунги ​
​ТIадегIанаб, гIагараб,​
​гьедин абулев.​

​АнцIила микьида тIоцебе ​
​цебехун ккараб,​хъизан-рукъ,​
​Кин гьабсагIаталда мун ​
​Дида мун кIоченчIо, дун кIочон танищ?​

​АнцIила микьида дир ​
​Нужее дун хисичIо.​Унго-унго, руччаби!​
​Нужехъ ккараб рокьиялъ​
​Херлъизе виччаге дун.​

​Болъоде рахунелъул​
​Пайда щибха, руччаби!​
​ЩакдаричIого чIолищ? —​
​Нужер сихIру бергьана.​

​Нужее гIоло чанги​Дидаса ратIалъана.​
​Огь, руччаби, агь, руччаби,​ЦIеде къулун вукIана;​

Къункъраби

​Унго, киве рехичIев?!​
​Лъарал рагIалда ана.​
​Гьелъул гьаркьидалъул ракьалда ​къачараб гурищ?​
​гьудулзабазул.​Ралагьулел зодихъ щибаб ​

​Гьел иххаз хаселаз ​Кирго рукъун гьечIин, къанабакь лъечIин.​
​Дица дуе тIагъур ​Херал бахIарлъизе, хварал рахъине.​
​Дунял ахада тун, воржина цадахъ.​
​Щив свакалаян.​Цо гьаниб, цо доба — цадахъ кIиябго​

​Дур гъежда тор ​квералъул зарукь​
​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​КьабгIе абе къали, пуйзе те зурма,​
​кьабизе дихъе,​гIищкъул гуреб.​Саламалъе рокьул куркьби ​
​Гуми унел руго ​ХIасраталъул буго гьезул ​

​руго,​лъел?​
​Цоги хабар кинаб? — Лъимер тIад гьечIеб,​Берцинал ясазул гурони ​
​ТIелхаз рахчулел берал,​ПатIимат, ПатIиматин.​
​гьардана:​

Огь, руччаби!

​КинабгIаIги рагъи-тIох:​Гьобол дуниялалде,​
​— ЦIуне, гIураб ракь гIадин,​
​лъала​
​Бикьуларо гIорхъабаз;​
​— Дун гIураб ракь, дур гIурхъи​Щиб бакIалда мун ​
​Инсул тIалъи, мун даим​
​буго​
​— Дун гьавураб Дагъистан,​

​— Дур гIумру?​буго.​
​щиб?​
​— Дуе щвараб шапакъат?​
​— Цо рокьул, рокьул, рокьул.​
​Каранлъ жаниб гьинал ​
​— Дур тушман щив?​
​— Киналго гIищкъу ккарал.​
​— Дур миллат, мацI, цIар, улка?​

​— Киса?​
​Рокьи гьечIел чагIазе​
​ЦIадастаналдаса чи​
​гьечIеб,​
​Бакъулалгин цIадалал,​
​буго,​
​гьечIо,​
​Рокьи гьечIел чагIазе​

​Йокьулелда къвал бачIеб,​
​гьечIо,​
​Вас гьавичIеб къо ​
​хIадур ратулел​
​ГIужилго, бегIерго, багIаризабун.​
​Абе цIакъ мухIканго, бухIилеб куцалъ,​
​тоге.​
​абе,​

​Гьадинаб хIинкъараб дуниялалда?​
​щаями дида,​
​гIодизе ккела,​
​Дир бахIарал вацал ​
​тIолеб магIу щиб?​
​Гьаб ракI лъукъарав ​
​ахIичIо.​
​Жеги мун гьерсаца ​

​ахIилеб?​Дурни эбел йиго, эменги вуго,​
​Дие кечI гIумрулъунги​Гьезул кечI чваххулаан,​
​БецIал сардалги гьечIо,​
​Йокьарай яс чан ​Расул вугилан,​
​гьаниб букIине.​цоги рокьиялъ​
​нилъер улка!​
​кинигин,​
​кколев?​

​рукъоре щвейгун,​
​Гьаб мацIалъ рукъоса ​
​киниги.​
​Мактабазда гьеб мацI ​
​Ва пачалихъазул Ассамблеялда​
​Кьурул рагIалда чIун, гьеб ахIулеб куц!​
​мугIрул, гIурул рагIалда​
​дир лъималахъа?​

​Хваги дун жакъаго ​
​Лъаларо, МухIамад, цогиязул иш,​
​бадиса къватIиб,​Пуланав ХIасанил сихIирлъиялъул…​
​дида.​
​Берал къанщулелъул тIаде ​
​ахIдола,​
​Дида лъалеб гьечIо ​
​ганчIазда тIасан;​

​Цо лъарал рагIалда ​Ноль макьилъ вихьана, кьалда лъукъ-лъукъун,​
​ана цIва. —​
​ясалъ:​Дицаги рехана дирго ​
​гьадабго росдахъ,​

​ХантIан къана гордал ​батичIо. —​
​Хадуб михъ баккигун ​шапка тIагъурги,​
​Гьоркьоб мех иналде ​ГIолилай ясалде салам ​
​«ТIаса вище, ясай, бокьарав васин»​

​цо гIолиласде…​
​Рагьун буго гордо, гордухъ йиго яс,​МаркIачIуда росдахъ балагъараб ​
​тIаргъал реххизе,​Вилълъа дунгун цадахъ ​
​Даимго къанщизегIан.​

​Гьедин букIин лъикI ​Дица гьекъон лъугIулеб​
​Ва дагьаб пашманлъиялъ,​КигIан гIемер гьекъараб​
​ГIолихъанлъи гьекъана.​Дица къоял гьекъана,​
​Къварилъаби гьекъана.​—​

​ГIинтIи дица бетIана,​

​Иццахъ, лъарахъ гIодов чIун,​

​Гьекъана хъахIил зобал,​Гьекъана гъугъай, пири,​
​лугбал.​
​Дир кIутIби сверухъ ​Гьал дир магIарзул ​

​ЦIваби дица сардида, —​
​Гьекъана щибаб къойил​
​Расул ХIАМЗАТОВ​
​Дир хиралъарай х1урулг1ин​

​дуе​Дир г1умро ц1унун ​
​Риидалел гъут1би г1адин​т1егь​
​бугей​Азарго мац1алда цого ​
​Т1аса лъугьайилан, ургъел ккогеян,​уна ракьулъе.​

​иццухъ г1енеккун,​ах1делеб бугеб?​
​Т1аса лъугьайилан гьарулеб ​Абула унтулез, рортун унеца,​
​Ингилисаз Мазе, нилъеца Эбел,​къай, дир хирияй;​Дун вач1ина духъе, вач1ина духъе,​
​к1ват1арал лъимал​Дуца гьанжелъег1ан къирун ​бицунеб буго:​

​Киг1ан г1емер балъго ​
​чирахъ кенч1ана,​
​Балагьулаан мун къан ​Ва къирун толаан ​
​Н.Г1исаев.​
​хут1ула.​

​Дицаги, как г1адин, киве щваниги,​
​аслияб мурад​Дур бералин ккола ​
​ратилин,​
​Рохел дие кьоларо.​

​Хинлъи кьурай мун, эбел,​
​Нух кьурайги мун, эбел,​
​Квен кьурайги мун, эбел,​
​К1удияз малъараб алхун ​

​Маргьаби лъицаха нужей ​
​Лъица бищунго ц1акъ ​
​родной язык. Удивительно, что на многих ​
​родном языке. И дело здесь ​шаги, познавая мир. Материнская любовь и ​

​Родной язык… Кто и что ​Абадиялъ аниги,​
​Г1емер зах1малъи бихьун,​Гох1 хут1к1азул бугоан.​
​Рик1к1аде ккараб мехалъ,​
​Эбелгун цере ч1ола.​Гьел, нилъер магlарул мацlалъ ​

​Бищун ахирияв поэтиш ​
​Гьанже нухалги тун ​
​нилъер.​Черхалда борчараб рачел ​
​улкаялъ рарал​

​гуро,​
​кьерилаз​
​Щай дие гьал ​
​Дир гьаракь бахъани ​

​хвезе батани,​
​ругънал.​
​Дир магlу бачlана ​Кьерхен-роцlцlеналъул, боцlи-панзалъул,​
​Нухлулазул гьаракь рагlана ​

​Я гlагарлъи гуро, я гьудул гуро.​
​Гlицlго борхалъуда цlумал ​

​согlаб ракьалда.​
​Лъин кlанцlулеб буго ​

​унаго,​
​Авар мацl​
​такой же сизой ​
​Быть может, это место для ​

​Летит в тумане ​
​с кличем журавлиным​
​людьми они брели.​
​Я вижу, как в тумане ​

​Не потому ль ​Они до сей ​
​пришедшие полей,​
​тарал​
​Къо щвела борхатаб ​

Нилъер цIарал

​Гьезул тIелалда гъоркь ​
​нухалда.​халатал саназ​
​Доба борхалъуда хъахIил ​Дие кечI гIумрулъунги​
​Гьезул кечI чваххулаан,​БецIал сардалги гьечIо,​

​Йокьарай яс чан ​гьве, пиштIе, бортила,​
​Дур чан, хIажалъигун, кIанцIила духъе.​Дица духъ тун ​
​дур гьабурабго.​КъотIила дуца цIер ​
​Биччанте бихьизе магIарул ​

​Дир тIалъи, тIубан мун бихьичIониги,​хIасрат.​
​Парижги Гъунибги кинаб ​КIудиял, гьитIинал улкаби руIкIа,​
​ханжар.​
​Дица цо батIаго, бутIа-бутIа ккун,​

​Огь, бухIараб гьаб хIасрат,—​ХъахIал накIкIал рихьула​
​Дунял гъугъалеб мехалъ,​Щай чундулгин хIайванал​
​Щибжо угьдилеб бугеб?​
​Щибжо кIутIбуз шурулеб,​

​Нагагь гьеб къотIани, дун къаникь вуго.​бан буго сабаб,​
​гIорхъабазде.​
​Лъалиниса вахъун паркъезе ​Дун дур ярагъалъулъ ​
​Дур цIар буго ​гьадин бокьулеб, —​

​гъорлъ цо цIумур ​
​КъватIиве ккараб мехалъ,​
​Цебе бичIчIулароан,​

Дун цIидасан гьанже

​ТIамхал щайзе ракъвалел;​Къункъраби ахIдолел куц,—​
​Гьанже бичIчIулеб буго:​
​Бищун тIадегIанал гIагарал ​
​Гьеб абун, ракI кIетIелеб?!​Щибаб лахIзат, секундаз,​

​ЦохIо нухалда кIутIе ​речIчIе—​
​Улбузул гьари гIадин.​
​Улкабазул гаванахъ​Борхун иналде цебе,​
​ХIалхьи босулеб рокъов​гIадин.​

​Дида дур цIар ​ГIумру, гIумру, гIумруян.​
​ЦIадастанилан абун.​Иххалъул иццул бетIер…​
​Нусго цIараки гуро,​РекIелъ щибжо гьунареб?​
​Нусго улкаялда гьеб.​

​Дур кунчIиялъ цIунана​Дур панаяб цIагун ​
​Дир хIасраталъул рогьел,​дир рокьул улка.​
​кIутIби,​гьечIо. Дун — лъукъараб чан,​
​Гьеб рокьуда рекъон ​Дун тарулев гьечIо, дун чIаго вуго.​

​вуго, гIорулъа къватIив​Цояца квер кьуна ​
​Гьунар дилъ букIана ​А. С. Пушкин.​
​киналго цIарал,​ШагIирзаби уна, шигIру хутIула.​Дица дуе кучIдул ​
​гIадамаца​

​батIи-батIиял:​Дие — цIа бакарал нухахъ ​
​Нилъер кIиязулго цо-цо цIар буго,​Гьеб хIорил лъим ​
​Гьезий баркала кьола.​ТIубараб мурадалде​
​Гьаз бусен лъураб ​

ЦIадастан

​Руго дуниялалда;​
​АхIаравщинав духъе:​
​куц,​
​Кьижун гьечIо гьел ​

​Сверухъ женжелев вугев​
​цер,​
​хIор,​буго цIакъ кьварараб ​
​Дагъистаналъ лъиего​

​Аваразул васазухъ ясал ​
​дагъистаниял ругел​
​ТIадегIанаб,​
​Гьелъул борхалъиялде ваха ​

​байбихьи,​
​КIочон тана чанги ​
​Нужерги нужерго буго ​
​мугIрул гIолилай,​

​йигей, бице?!​
​Пайда щибха, руччаби!​
​ккун,​Огь, руччаби, агь руччаби,​
​Дирго керен бухана,​

​ургъел​куц,​
​Вай, руччаби, гьай, руччаби,​Бугин щакдарийилан;​

​Амма киназдасаго​
​Пайда щибха, руччаби!​

​Цере дадахъ рукIарал​
​КигIан гIемер бухIараб!..​
​гъасда​
​асир,​

​гIумру​
​дунги паркъела.​
​Дун вачIине гьаниб ​Къукъа буго чIварал ​
​Гьелъин нилъ пашманго, бутIрулги рорхун,​

Дур цIар

​ратилин.​Дида ккола, рагъда, камурал васал​
​Щив свакалаян.​
​Кьурдилин, йокьулей, нилъехъ хал гьабун,​
​Къо лъикI, рокьул гIалам, дуда хадув дун,​

​Гьанже балагьилин,​
​дур лъалкIда хадув.​

​гIебеде дица,​
​Дир каранда лъураб ​

​КечI ахIеян абе, хъат чIваян абе!​Дунгун цадахъ кьурде, кьенсер-бер берцин!​
​Бихьея тIил кьея ​
​Хабар гьабиларин гьаб ​
​самолетаца​Цоги бакъан, гьечIо гIищкъул гурони.​

​хIанчIи, —​
​Цогиял саринал маргьаби ​
​Чашкаялъуб тIураб хIабургъараб ​
​хазина.​

​Бицунге, бицунге, бицунге дие​
​ПатIимат, ПатIиматин.​
​Дида цадахъ ахIдана:​
​Дур гордухъ дун ​

​Чвахулеб лъарал кечIги,​
​Мун ячIана гьитIинай​
​щиб?​
​— Дир ВатIан дида ​

​— Рокьи, ракь кинигинан,​
​гьечIо.​
​Дие щвараб ЦIадастан,​
​— Дие ирсалъе кьураб​

​— Дун бугеб карта ​
​ЦIадастаналъул лъимал.​
​— Рокьул улка цIунизе.​
​Нур къотIун гьабун ​

​— Дур борхараб байрахъ ​— Кидаго рокьул, рокьул.​
​— Дуе рокьулел кучIдул?​
​Гьез кидаго лъукъана​— ГIумруялъ гьенив вуго.​
​— Гьудулзаби, гIагарлъи?​

​— ХIасраталъул шагIир дун.​— Расул ХIамзатов.​
​Бакъулалгин цIадалал,​
​ЦIада гьавунаниги.​ГьечIо къо рохел ​
​Нилъер къоял, нилъер къоял,​

​Гьаниб ццин гьукъун ​
​МагIу тIечIеб къо ​
​Бакъулалгин цIадалал,​
​ккечIеб,​

​ЦIад балареб къо ​
​Солдатасул шинель бахъуге, дир кечI.​
​Кьураб квер хIанчIизе ​
​куцалъ​

​мацIихъабазде.​ЧIухIарал асараз окопал ​
​Рагъдаса солдатал руссаян ​кинан гьабилеб,​
​Гьелъул мацIцI бичIчIана ​Балагьал лъарав дун ​
​уна гьеб нахъе.​Жеги би тIинкIичIелъ ​

ВатIаналде

​тараб рекIкI.​
​Ракьалда панаял кучIдул ​
​Мун рекIкIалъ кIвекIичIо, дулъ жахIта гьечIо​
​Лъица бесдаласде васин ​

​гьитIинаб лъимер?​
​ГIазуги биунаро;​
​Цересал умумузухъ,​
​Гьанир чуялги гьечIо,​

​Цересал умумузухъ,​
​Гьав нилъер Хмамзатил ​
​Амма хоб бокьила ​
​Ва амма батIаго ​

​Дунялалда бищун гьаб ​
​Гьел, нилъер магIарул мацIалъ ​

​Бищун ахирияв поэтиш ​
​Гьанже нухалги тун ​

​нилъер.​
​Черхалда борчараб рачел ​
​улкаялъ рарал​
​гуро,​

​кьерилаз​
​Щай дие гьал ​
​Дир гьаракь бахъани ​
​хвезе батани,​
​ругънал.​

​Дир магIу бачIана ​Кьерхен-роцIцIеналъул, боцIи-панзалъул,​Нухлулазул гьаракь рагIана ​
​Я гIагарлъи гуро, я гьудул гуро.​ГIицIго борхалъуда цIумал ​
​согIаб ракьалда.​Лъин кIанцIулеб буго ​
​унаго​

​цо цIараб гIужда.​ХъахIилаб зодихъан бортун ​Къварилъарав дида абула ​
​тIаргъал,​МоцI балагьун буго ​
​Гьев жанив лъугьингун, хал гьабе, ясалъ​ЦохIо бетIералъе тIагъур ​
​Вас, мун гьитIин вугин, цIакъ хекко кканин,​

​Дир щурун бекараб ​ГьитIинаб гордухъе хьуризабуна.​
​цIунун,​тIаргъал​
​Хурив данде ккарав ​
​рагьдухъе щвана.​рикIкIадисеб их,​

​Рилълъа ТIад Магъилъе ​Гьекъон къеч буссинаро.​
​Дица гьекъарал берал​буго.​
​Даимаб берцинлъиялъ.​Роххелалъгин талихIалъ​
​Дуниялги гIумруги —​

​ГьитIинаб мех гьекъана,​Севералъул хаселал.​
​Цинги Хиросималъул​ГIумруялъ кьурал лълъарал ​
​ГIидрабазда наку чIван,​Нуха унеб мехалда​
​НакIкIазде тIадеги пун​

​Гьуралги рикьизарун​
​Гьез цIилъана дир ​
​ГIодобе бачIунаго.​
​Гьогьомараб, бацIцIадаб.​

​Гьекъана хъуби цIу-цIун​
​ГIитIинго, кинидаго.​
​бика.​
​г1адин​
​Сахлъи кьеги эбел ​
​Кунч1-кунч1ун кийго йик1аги.​
​Дудасан йиго йохарай​

​Х1еренаб гьайбатаб дир ​
​Бакъул кунч1и расулъ ​
​Ингилисаз Мазе, нилъеца Эбел,​
​Щурула , ах1ула эбел, эбелан.​
​Гьебго раг1и абун ​
​Ганч1азда гъоркь бугеб ​Мун эбелин гуриш ​
​росулез,​

​бух1иялъ.​
​Испанияз Мадре, г1урусаз Мама,​
​Къирун тараб каву ​
​бац1ц1уна сардилъ.​Мун балагьун йигин ​

​чирахъ;​
​Дида росо цояз ​
​кваранаб квералъ​
​Сонал ана горт1а ​

​чирахъ.​
​бакараб чирахъ​
​яч1ине.​
​Г1умруялъ лъималгун цадахъ ​

​Лъиде кеч1 ах1улеб? – Дир эбелалде,​Ва амма васазул ​
​ругел.​
​Дур гьимиялдаса гьарун ​
​Цагияз дуца кьолеб​

​Г1алам кьурай мун, эбел,​
​Их кьурайги мун, эбел,​Г1агарай эбелалъ, лъик1ай эбелалъ.​
​Нуж к1вах1аллъанани, к1арчамлъанани,​Куч1дул ах1ун, лъица рак1гъезабулеб?​
​«язык матери».​восприятии мира через ​

​говорить именно на ​
​еще до рождения. Он делает первые ​Зах1малъи цебе ч1едал…​
​бакъвала.​Инч1о эбел цееса.​
​Эсалде вач1аравго,​Квачалъулъ – рек1ей хинлъи,​

​Гвангъарал бакъул къоял​гьарурал кучlдул,​
​Дун магlарулазе, гьедин батани,​улбуз.​
​Киниги гьулакги кlикlана ​нилъер халкъалда​
​Амма гьал кьурабалъ ​Гьитlинаб рукlнисан кlалъалев ​

​Камилаб гьаракьалъ нилъер ​
​жидерго гъасда?​
​бугеб Дагъистан,​Метер магlарул мацl ​
​Кинабго черхалда лъикlлъана ​

​Гlагараб, бацlцlадаб магlарул мацlалъ.​Исана букlинеб магlишаталъул.​
​Гьале, гьеб мехалда, борхалъудасан​
​Гьедин холев вуго, хадур гlодизе​сверухълъиялда.​
​Къо лъикlилан дица ​чабхил кlкlалахъан,​

​Кьуруги батlалъун цеве ​земле.​
​Я поплыву в ​малый -​
​клин усталый -​Не потому ли ​
​Как по полям ​Сегодня, предвечернею порою,​

​нам голоса.​белых журавлей.​
​С кровавых не ​
​Гьелъул гьаркьидалъул ракьалда ​къачараб гурищ?​
​гьудулзабазул.​

​Ралагьулел зодихъ щибаб ​
​Гьел иххаз хаселаз ​Кирго рукъун гьечIин, къанабакь лъечIин.​
​ГIазуги биунаро;​Цересал умумузухъ,​
​Гьанир чуялги гьечIо,​Цересал умумузухъ,​

Цо-цо мехалъ урхъула

​Дун дур мутIигIаб ​
​чилайдул расал,​
​гьоболлъIухъ ккани.​Дунго кIочон пикру ​
​алмаз,—​Я гIагараб росу, я росдал сухъмахъ.​

​ракI гуронани.​
​Дица цIадирабаз цIаларо ​
​кIудияб,​
​кIутIулеб жергьен.​

​Квер къотIунгутIизе бахъулеб ​
​лъимаца гIадин,​
​Дунги вуго рикIкIада,​
​бугеб?​Жакъа ракь багъарулеб?​

​Лъаларезда бицун щай?​
​Бадиб магIил гаразулъ​
​Дихъ балагьанани, — дун къаникь вуго.​
​гIагараб сарин, —​

СТИХИ С ПЕРЕВОДОМ

​Дица дур каранда ​

​ЦIунизе вахъина дун ​
​Къо ккараб мехалда, лъазабе дида,​
​Гьел куркьбал къотIани, дун къаникь вуго.​вуго,​
​ГьечIо дие гьаракь ​Дун дур цIурмазда ​

​Дудаса рикIкIалъигун,​РитIучI щай къварилъулеб.​
​ГъотIодаса тIуралго​Щай къваридго роржунел,​
​Цебе бичIчIулароан,​
​абе.​Дур цIар... лъалхъе, рагIулищ​

​Бокалаца ахIула.​ТIолго гIораз ахIула.​
​Цо кьурда гьецIо ​Нухда унел васазе​
​Океаназулъ регун,​НакIкIал хъвалхьун эхеде​
​Дунго ахIарав гIадин;​

​Цо тIагIамаб сас ​

​Щурщулел ругел гIадин.​
​Горда кIутIараб гадин,​лъуна​
​ТIоцебе дий чваххараб​ЦIада:​
​гьел, —​Лъалеб асар батана​

​ЦIорочIо, квачачIо дун.​Нусго цIараки гьечIеб,​Дир бусен, дир гъансито,​
​ГIуцIун буго дица ​руго дир цабзаз ​
​Гьеб гьаракь дир ​буго.​щваниги,​
​Гьанже дун гIун ​

​Цин ваккун, цин тIерхьун, рохьоб чан гIадин.​
​КIудияб чIаголъи гьечIонаниги,​Ригьал мутIигIал руго.​
​Дуца дие кьуна ​Дун шагIир ватани, шигIру мун йиго,​
​ГIащикъзаби уна, гIищкъу хутIула.​Мун дандчIваралдаса гьал ​

​ГIемер цIарал руго ​цIвабзахъ балагьун,​
​Хварал жаллъун чIаралъухъ.​
​РацIцIад гьел хьихьаралъухъ.​Дур хIоразухъ балагьун,​
​Даим тIуразарула,​ХIанчIазул жахIта ккела, —​

​Чанги сихIирал цурдул​Гьезул ишанаца дун​
​Гьел цо кIичIардулел ​Яхъая цо кьурдизе,​Гьабун руго, сихIирал,​
​Рас чIегIераб кIиго ​
​ЦIакъ къваридаб кIиго ​Гьелъул каранлъ кьабгIелеб ​

​Амма бетIер даличIо ​
​океан зигардула​
​Йохъ, цо миллион гуро ​лъедолел руго.​
​Гуро, гьитIинаб гьечIо, гьудулзаби, Дагъистан,​Амма кIочонаро рокьул ​
​Дуда кIочон танищ? Дида кIоченчIо.​Дун лъадигун вуго, лъималгун вуго,​

​Къисмат хисун ккарай ​Кин гьабсагIаталда мун ​
​Вай, руччаби, гьай, руччаби,​Нуж дий хисарданин ​
​Цинги батIи-батIиял.​Нужеда ццинги бахъун,​
​ГьечIо дий хвалил ​Цо курмул цIутIулел ​

​Гьанир кьуркьулел берал,​Абула, рекъечIеб иш​
​Гьереси бицинаро.​Гьай руччаби, гьай руччаби!​
​Нуж сабаблъун вагъана.​Гьеб цIадуца керен-ракI​
​Нуж лъазегIан дун ​Гьеб гIоралъ нужер ​

​Нуж лъазегIан дир ​
​ХъахIаб къункъра лъугьун ​
​—​къункърабазул тIел,​
​роржунел руго.​

​ХъахIал къункърабазде сверун ​
​кьурдизе.​Гьанже балагьилин,​
​зобалазда​йигей?​
​Хъат, хъат, гьарс, гьарс!​

​Уна дун лъедолей ​
​Цояб квер битIула ​
​Щив свакалаян.​ГIорул карачелаз, киналго хIанчIаз​
​дуниял бакьулъ​

​Гьениса вахъина, жеги ахIила.​хабалъ лъезегIан,​
​Гьезда тIад роржунел ​
​бакънал, —​
​Роржанхъулел руго хъахIилал ​рокьул гуреб!​

​Кеп кинаб букIунеб, чогърол бакIалда​
​ГьечIо дунялалда тIокIаб ​ПатIимат, ПатIиматин.​
​Гьезие гвангъулеб бакъ:​РекIел дандерижиял​
​Дуца гъалал кьурана,​Гьулаказул гьулчиги,​

​Хазина цIогьаздаса.​Дида тIадаб хъулухъ ​
​Кибего щущалеб цIад.​ГIаламат, тIабигIат щиб?​
​ГIищкъу гьечIеб бакI ​
​буго.​ДандчIван кенчIолел берал.​

​Щиб картаялда бугеб?​Гьединалщинал руго​
​— Байрахъалда цебе гьа?​— Нусабго кьер​
​— Даимаб рокьи буго.​— Дур хIайранал пикраби?​
​— Рокьул асирлъун вуго.​

​— Гьересигун мацI.​— Рагъда гъорлъ гIахьаллъанищ?​
​— ГIищкъул академия.​щиб?​
​— Мун щив?​
​Нилъер къоял, нилъер къоял,​БитIахъе росу бакьулъ​

​ГьечIо къо къварилъичIеб,​ГIумру ЦIадастаналда.​
​КIудияб дунялалда.​гьечIо,​
​Нилъер къоял, нилъер къоял,​ГьечIо къо рокьи ​
​гьечIо,​Рагъдаса солдатал руссананиги,​

​хIанчIилеб куцалъ.​Абе гIаламалда рагIилеб ​
​АнцIго рагIи абе ​Амма дир мохъал, нуж гIорхъабазда чIа,​
​— дида лъаларо».​«Дица гьеб чIаголъи ​
​гьитIинай ясалъ,​дида бихьана.​

​Сордо лъикIан абун ​Дуда рагъ бихьичIо, ругънал ссудичIо,​
​Цинги гьудулзабаз гьабун ​гIадии, рокьнялъ цIурал​
​Мун щайзе гIодулей, мун щай гIодулей?​
​Дир эбел камуна, дир эмен хвана,​ГIумру жеги лъачIеб ​

​Гьаниб мегIерги гьечIо,​
​Цо-цо мехалъ урхъула​хъамурал.​
​Цо-цо мехалъ урхъула​хIисаб гьабун,​
​хвелевали,​КучIдулъ гьеб ахIана, жеги ахIила.​

​Бокьула, МухIамад, дие гьаб дунял,​
​гьарурал кучIдул,​Дун магIарулазе, гьедин батани,​
​улбуз.​Киниги гьулакги кIикIана ​
​нилъер халкъалда​

​Амма гьал кьурабалъ ​ГьитIинаб рукIнисан кIалъалев ​
​Камилаб гьаракьалъ нилъер ​
​жидерго гъасда?​бугеб Дагъистан,​
​Метер магIарул мацI ​Кинабго черхалда лъикIлъана ​

​ГIагараб, бацIцIадаб магIарул мацIалъ.​
​Исана букIинеб магIишаталъул.​Гьале, гьеб мехалда, борхалъудасан​
​Гьедин холев вуго, хадур гIодизе​сверухълъиялда.​
​Къо лъикIилан дица ​чабхил кIкIалахъан​

​Кьуруги батIалъун цеве ​

​Кивего ккечIо дун ​
​бан бугин…​тIаде,​
​Гордухъе гIолилаз рехула ​Ралъадал, шагьарал… щвана ГIахьвахъе.​
​къадахъа тIаде.​Дида рекIелъ буго, нижер васазул​

​абуна:​рачIана.​
​щурун ккун, маян,​Дицаги, гьоболас гьеб гIадат ​Пахьвалаз жидерго цIахIилал ​
​Зобалъул цIвабзазде, харил тIегьалде,​ГIахьвахъ цо ригьалъул ​
​Дида рекIелъ буго ​лъаэе.​

​Дунялалъул гьайбатлъи​буго.​Гьаб дирго гIумру ​
​Ракълилаб дунялалъул​
​Мехтизе бокьун буго​ЦIамгIалаб жо батила​
​КъулчIулаго магIугун.​ГIаркъил сурахIи гIадин​

​Фестивалал гьекъана,​Гьекъана гIодулаго,​
​Их тIаде гIунтIарабго,​ЧIагIа гьекъолеб гIадин.​
​нур.​
​беразда.​

​Гьекъана ралел цIадал,​Гьекъана хъвалеб гIазу​
​Гьекъана мугIрул гьава,​ТIерхьунаго хадув ун.​
​Байбихьана гьекъезе​
​Дир х1еренай рокьул ​

​Рохьоб наил гьоц1о ​Йиго малаиклъун дие​
​г1адин​Г1умро лъималазе кьурай​
​бугеб​къокъаб раг1и.​
​Испанияз Мадре, г1урусаз Мама,​Дицаги кидаго, киве щваниги,​

​Зодосан бараб ц1ад, г1одой щварабго,​гуриш г1одулеб?​
​милъиршо,​Абула чвахулеб г1оралъ ​
​Раг1ула ах1улеб цого ​Р.Х1амзатов.​
​Щвела дун росулъе, щвела рукъове,​Квег1аб берзул маг1у ​

​рагьизе;​Г1одой кьуруларин бакараб ​
​сверабазда​
​Квег1аб берзул маг1у ​лъик1 васин.​
​Кьурулаан дуца г1одобе ​Горт1а лъун толаан ​

​Кидаго х1адурай х1алай ​– рик1к1ад, г1агарда​
​рорч1арал лъарал​
​гьабулел,​Гьадиг1ан ракьалда рокьулел ​
​т1угьдул​Мун цох1о – т1ок1ай гьеч1о.​

​Г1умру кьурай мун, эбел,​Бер кьурайги мун, эбел,​
​г1одобе т1олеб?​
​росулел?​даим к1ик1улеб?​
​дословно переводится как ​изученного языка, а в особом ​


​сокровенном он будет ​говорит с тобой? Ребенок слышит речь ​
​Макьилъ мун яч1унаан​​Дагь щвеялъ рак1 ​​Диде киве кканиги​​Хванин раг1ана эбел.​​Бец1алъуб канлъилъунги,​
​Эбелалде​